چکیده:
عد از تأسیس حوزۀ علمیۀ قم به دست توانای آیت الله حاج شیخ عبد الکریم حائری، شهر همدان مانند بسیاری از شهرهای ایران به برکت وجود شاگرد برجسته و جامع حاج شیخ عبد الکریم دارای عالم دینی، مسجد و مدرسه شد و بسیاری از مردم غرب کشور به برکت وجود این عالم ربانی در محل زندگیشان با آداب و تربیت اسلامی بارآمدند و طلبههای فاضل و اثرگذار در فرهنگ و آداب مردم تربیت شدند و چنین شد که فضای دینی و معنوی در آن دیار گسترش یافت و جهل و نادانی از ساحت عموم جامعه شیعی دامن برچید.
خلاصه ماشینی:
"شرح حال مرحوم آخوند همدانی و شاگردان وی علاوه بر منابع پیشین: خاطرات آیت الله صابری همدانی، سید مصطفی صادقی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، 1383؛ حجت الاسلام غلامحسین جعفری همدانی به روایت اسناد، اکبر خوش زاد، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، 1385؛ نور علم، نشریه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوره چهارم، شماره دهم (46) شهریور 1371؛ مشاهیر مدفون در حرم رضوی، ابراهیم زنگنه، انتشارات قدس رضوی مشهد؛ آداب الطلاب، شرح زندگانی شیخ احمد مجتهدی تهرانی، شاکر برخوردار فرید، قلم گستر، تهران، 1379؛ مجله حوزه، ویژۀ حضرت آیت الله حاج شیخ عبد الکریم حائری ، شماره 126، بهمن و اسفند 1383؛ علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی م ـ جرفادقانی، انتشارات معارف اسلامی، قم، 1364.
او به نیازهای فکری و عقیدتی مردم شهرها توجه ویژهای داشت و بر اساس نیاز مبلغ اعزام میکرد و روی تک تک مبلغان و مواضعی که به مبلغ نیاز بود، به دقت مطالعه میکردو پس از احراز شایستگیهای اخلاقی و برآورد توان علمی آنها هر یک را به جای مناسب گسیل میداشت و از شماری از آنان که توانایی تبلیغی بالایی داشتند، میخواست که برای همیشه در آنجا بمانند و امور اجتماعی و دینی مردم را سامان دهند که آخوند ملا علی همدانی از جملۀ این مبلغان بزرگ بود که به اشارت استاد به همدان رفت و بر اثر تقوا و دانش گسترده دگرگونیهای فرهنگی بزرگ را در غرب کشور به وجود آورد."