چکیده:
فرزاد،مسعود،فرزند حبیب الله(1285-1360 ش)،شاعر، نویسنده،محقق،مترجم،مصحح و استاد دانشگاه.استاد فرزاد سالیان متمادی به تحقیق و تصحیح دیوان حافظ اهتمام،و آرزو داشت این حاصل عمر را روزی انتشار دهد.تا بالاخره دانشگاه شیراز انتشار آن را تقبل کرد و گویا نه جلد آن منتشر شده بود که اجل مهلتش نداد تا چاپ غزلیات حافظ را که به همت والای او تصحیح شده و کانون جهانی حافظشناسی شیراز تحت عنوان حافظ؛گزارشی از نیمه راه طبع کرده بود ببیند.سرانجام در 1360 ش که برای معالج به لندن رفته بود در آنجا درگذشت.فرزاد یکی از افراد گروه ادبی ربعه بود که از صادق هدایت،مجتبی مینوی،بزرگ علوی و مسعود فرزاد تشکیل شده بود. فرزاد در کار ترجمهء ادبیات انگلیسی مهارت و استادی داشت.ایشان ترجمههای بسیاری از داستانهای کوتاه اروپایی و از زبان انگلیسی دارد که در جراید و مجلات و یا در دورهء افسانه به طبع رسیده است. آثار تحقیق و تصحیح ایشان به شرح ذیل است: -چند نمونه از متن درست حافظ -دل شیدای حافظ(تهران:1319) 2L-سیر ذهنی حافظ(شیراز:1339) -جامع نسخ حافظ(شیراز:1347) -حافظ؛صحت کلمات و اصالت غزلها(شیراز؛1349)2 جلد. -قصاید،قطعات،رباعیات و مثنویات حافظ صحت کلمات و اصالت اشعار(شیراز:1350-1355)،4 جلد. -حافظ؛گزارشی از نیمهراه(شیراز:1352)
خلاصه ماشینی:
"6-محتویات جامع نسخ پس از فراهم آوردن مجموعه نسبتا مکملی از منابع،باید به تدوین کتابی که جامع نسخ عنوان مناسبی برای آن به نظر میرسد،شروع نمود و همه محتویات آن(مجموعه منابع)را در این کتاب جمع آورده به عبارت دیگر باید براساس آن(مجموعه منابع)واحدهای متنی ذیل را در جامع نسخ ضبط کرد: الف-همه غزلهای مختلف منسوب به شاعر ب-همه ابیات مختلف منسوب به هر غزل ج-همه نسخهبدلهای منسوب به هر بیت 7-منبع اساس جمعآوری وقتی که مجموعه منابع ما شامل عده مکفی از نسخ قدیم(از جمله خود قدیمترین متن موجود از اثر شاعر)باشد و هر غزل و بیت و کلمه به وسیله حروف الفبایی که هریک از آنها نماینده یکی از این منابع است، نشانهگذاری شده باشد،دیگر فرقی نمیکند که کدامیک از این منابع به عنوان اساس و مبنای جمعآوری انتخاب شده است.
73-نردبان دوازدهپله به طور خلاصه،من تحقیق راجع به متن هریک از شعرای عمده فارسی را نردبانی دارای دوازده پله به شرح ذیل میدانم: الف-قبل از تصحیح:مرحله جمعآوری: 1-جمعآوری(غزلها،ابیات،نسخهبدلها) 2-تنظیم توالی غزلها براساس ترتیب الفبایی توأم حرف آخر و حرف ما قبل آخر در بیت 3-نشانهگذاری(غزلها،ابیات،نسخهبدلها) 4-تعیین محل نسخهبدلها(در سطر مستقل درست زیر کلمه مربوط در متن اساس) ب-تصحیح و قضاوت 5-تشخیص اصالت غزلها(تقسیم آنها به اصیل و مشکوک و مردود) 6-تصحیح کلمات 7-تشخیص اصالت ابیات(تقسیم آنها به اصیل و مشکوک و مردود) 8-تعیین توالی ابیات در غزل ج-بعد از تصحیح-مراحل تکمیلی انتقادی 9-تنظیم طرح غزل 01-شرح زمینه انشاء غزل 11-ذکر نکات تاریخی،شرححالی،لغوی،دستوری و ادبی 21-تفسیر عرفانی 83-به پیروی از نمونه حافظ تا اینجا اگر سخن بیشتر از حافظ رفت،فقط برای آن بود که نمونه مشخص و روشنی از دقایق و مراحل روش علمی برای تصحیح متن یکی از شعرای بزرگ غزلسرای ایران به دست داده شود."