چکیده:
مهریه در ازدواج نقشی تعیین کننده دارد. بر اساس دستورات شرع مقدس اسلام شایسته است با تعیین مهریهی متعادل، پایههای یک زندگی مشترک از ابتدا به گونهای صحیح بنا نهاده شود. متأسفانه امروزه تعیین مهریههای زیاد و خارج از توانایی پسران، یکی از موانع عمدهی ازدواج است. هدف این پژوهش بررسی وضعیت مهریهی دانشجویان متأهل، شناسایی آسیبهای ناشی از مهریه و عوامل فرهنگی اجتماعی مؤثر بر آن بود. روش پژوهش از نوع توصیفی – پیمایشی بود که در مورد 180 نفر نمونهی آماری از مجموع 530 نفر دانشجویان متأهل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد فلاورجان که به گونهی نمونه گیری طبقهای انتخاب شده بودند، انجام گرفت. ابزار اندازهگیری، پرسشنامهی محقق ساخته بود که در سه بخش اطلاعات جمعیت شناختی، شناسایی آسیبهای ناشی از مهریه و شناسایی عوامل آسیب زا در مقیاس لیکرت تنظیم گردید. پایایی پرسشنامه براساس آلفای کرونباخ، برابر 89/0 در شناسایی آسیبها و 86/0 در شناسایی عوامل آسیبزا برآورد شد. دادههای پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی تجزیه و تحلیل شد. یافتههای بدست امده از تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که مهریه سبب ایجاد آسیبهای خانوادگی، آسیبهای اجتماعی، آسیبهای اقتصادی و آسیبهای فرهنگی به ترتیب با ضریب کفایت نمونه گیری 82/0، 66/.، 64/. و 73/0 میشود. همچنین، یافتههای بدست آمده از آمار استنباطی نشان داد که عوامل اجتماعی (با میانگین 35/3)، عوامل اقتصادی (با میانگین 33/3) بیش از حد متوسط و عوامل فرهنگی (با میانگین 99/2) در حد متوسط بر وضعیت مهریه مؤثر بودند.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به این که در حال حاضر در کشور ما بین 13 تا 14 میلیون جوان در آستانهی ازدواج قرار دارند (امیدی شهرکی، 1387) و یکی از شرایط لازم امر ازدواج در شرع مقدس اسلام مسئلهی مهریه است و نظر به این که 78 درصد از جوانان، مهریهی سنگین را موجب گریز از ازدواج میدانند (یوسف زاده، 1384)، تعیین میزان مهریه به نوعی که هم قابل پرداخت بوده، و هم جلوی هرگونه سوء استفادة احتمالی را بگیرد، تبدیل به یکی از معضلات اجتماعی گردیده است.
مطالعات نشان میدهد که عوامل زیادی افزایش مهریه را تحت الشعاع خود قرار داده که به طور خلاصه میتوان به موارد زیر اشاره نمود: نسیه بودن مهریه، وقوع تغییراتی در نظام باورها، نگرشها، رفتارها، انتظارات و ترجیحات اکثریت افراد جامعه و غلبهی نگرشهای مادی، تحرکات اجتماعی و ایجاد فرصتهای جدید و استقلال طلبی نسبی برای زنان، مهار طلاق و کنترل نوجوییهای مردان با توجه به بالا رفتن آمار طلاق، افزایش ارتقای منزلت اجتماعی زنان، تشریفات ازدواج، چشم و هم چشمیها، کمال یابی، شیوع ازدواج های برون فامیلی، تضعیف اعتماد اجتماعی، ترویج بی بند و باری و...
از سوی دیگر، تفکر «چه کسی مهریه را داده و چه کسی گرفته» که ناشی از فرهنگ نادرست رواج یافته در بین عوام است و خلاف نظر صریح اسلام میباشد و نیز ضعف قوانین مدنی کشور و نا آگاهی کافی نسبت به حقوق زنان موجب پرداخت نشدن مهریه در بیشتر موارد گردیده و باعث شده که مهریه نتواند کارکرد اصلی خود یعنی ایجاد احساس امنیت در خانواده و ضمانتی برای تأمین آیندهی زنان باشد."