خلاصه ماشینی:
"هدف اصلی و اساسی این بررسی تحقیق در امری اقتصادیبوده است و از دیگر بررسیها تنها برای وصول به آن هدف مرکزی یاوریخواسته و گرفته شده است برای تعلیل رویدادهائی در اقتصاد ایران در بسیاری مواقع ناگزیرشدهایم تا دست توسل به دامن علتها و سببهای غیر اقتصادی دراز کنیم واز این کار نهتنها امکان پرهیز نبوده است بلکه ان تنها و یگانه راه درستو علمی بوده است بگفته«شومپتر»،اقتصاد چه بسیار که از مطالعههای تاریخی مایهمیگیرد،ما نیز در کار خود فراوان به درون دل از تاریخ پرآشوب وطنمانفرورفتهایم و بدان استفاده کردهایم بدون این مراجعه و کاوش بحثهابه جائی نمیتوانست رسید واقعهها و مجموعه واقعهها بدون تعیین چارچوب«زمانی-مکانی»آنها-که آن نیز فقط و فقط از بررسیهای تاریخیبدست میآید-گنگ و مبهم و معلق در هوا میماندند و،چون زمینه آنهانامعلوم میبود،جلائی نمییافتند و گویای چیزی نمیشدند.
در بررسی محیط اجتماعی و انسانی ایرانی با دریائی از نابسامانیهاو سختیها و دشواریها،که در دل فزون،بر روی هم استوار و چون کوه،آرمیدهاند،روبهرو شدهایم در تلاش خود از اعماق تاریخ پرتلاطم ایرانبه پدیدههای اساسی اجتماعی،اقتصادی و سیاسی چشم دوختهایم و با فهمو تفهیمشان کوشیدهایم تا به کنه محیط اجتماعی و انسانی،که ایرانی صدهاسال در داخلش رشد یافته است،پی ببریم ما ناچار بودهایم سنگینی و اثر قرنها زیست و تلاش پرشکوه زندگیرا بر روح و بر فرهنگ و هنر ایرانی باز شناسیم و این مهم نیز تنها با خوددر دل پهناور قرون ممکن و شدنی بوده است."