چکیده:
یکی ازعناصر اصلی در ساختار هر اثر ادبی، فضای آن است که توسط نظریه پردازان بسیاری مورد بررسی قرار گرفته است. براساس تعاریف ارائه شده، در متون ادبی، فضای نامحدود خارج از متن، به نمونه ای محدود تبدیل شده که درون اثر گنجانده می شود و تمامی ماجراها در آن اتفاق می افتد. عنصر فضا به عنوان یکی از جزهای اصلی داستان، تعابیر فرهنگی خاصی را به ارمغان می آورد و خواننده را در رسیدن به بطن هر اثر ادبی کمک می کند. برای نیل به این هدف، نمایشنامه خانه برناردا آلبا ، معروفترین اثر فدریکو گارسیا لورکا، انتخاب شده تا با تجزیه و تحلیل فضای آن، بتوان پیام اصلی مورد نظر نویسنده را کشف کرد. از طرفی، فضای داستان با شخصیت های آن ارتباط و پیوندی ناگسستنی و دو جانبه دارد، به طوری که از طریق رفتار شخصیت ها می توان به درک فضا رسید و به واسطه ویژگی های مکانی می توان خصوصیات شخصیت ها را تفسیر کرد.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) فضای داخلی خانه،دارای تقسیمات مختلفی است،ولی راوی داستان فقط در اتاقی سفید رنگ درون خانهء برناردا قرار میگیرد تا ترجمان تمام ماجراهایی باشد که در این اتاق روی میدهد و نیز روایتگر رخدادها از زبان شخصیتهای داستان باشد.
از سوی دیگر،وجود حیات و زندگی را میتوان در محیطهای پر جنب و جوش یافت که در راستای آن داشتن شادابی و نشاط نیز میتواند نمایانگر زندگی و مقابله با سکون و مردگی باشد،این خصوصیات زمانی در نمایشنامه به وضوح دیده میشود که دروگران در کوچههای ده قدم میزدند و آواز میخواندند و تضاد برون/درون را با تحرک/بیتحرکی چنین به معرض نمایش گذاردند:خارج شوید ای خرمنچینان در جستجوی خوشههای گنم، این گروه با گذر از کوچهها و به نمایش گذاشتن کار و تلاش و سر زندگی در شعرهای خود،شکاف و تفاوت موجود بین خانه و محیط خارج را نشان میدهند و آوازخوانان ادامه میدهند که:باز کنید درها و پنجرهها را، کسانی که در روستا زندگی میکنید.
این تضاد زمانی به اوج خود میرسد که یکی از دختران برناردا-آنگوستیاس 40 ساله-به نامزدی پسر جوانی در میآید و از آنجایی که تنها راه فرار از محیط تاریک خانه را در ازدواج میبینند،حسادت خواهران دیگر برانگیخته میشود،بنابراین سعی در تصاحب پسر جوان میکنند:«مرگ را زیر این سقفها دیدهام و میخواهم در جستجوی آنچه که به من تعلق داشته،خارج شوم»(گارسیا لورکا،1969،ص 75).
از طرف دیگر میتوان دریافت که این نمایشنامه درصدد بیان پیامی سیاسی نیز بوده است،بهطوری که نویسنده،برناردا را مانند فرانکو و قوانین مستبدانهء حکومتی وی معرفی میکند و آدلا در مقابل آن،بیانکنندهء طغیان و مبارزهء مردم برای رسیدن به زندگی طبیعی و در جستجوی عدالت اجتماعی است."