چکیده:
افریقیه پس از فتح مصر کانون توجه فاتحان عرب شد. از فتح مصر در سال 22 قمری
توسط عمرو بن عاص تا فتح نهایی این منطقه در سال 90 قمری توسط موسی بن نصیر،
همزمان با ورود اسلام به این سرزمین، تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بزرگی در
میان بربرها پدیدار گشت و آنان رفتار متفاوتی را در مقابل فاتحان و سپس والیان مسلمان
در پیش گرفتند. موضوع این مقاله، بررسی تأثیر رفتار فاتحان عرب بر قبایل بربر در
متابعت از آنان و پذیرش اسلام تا تسخیر کامل شمال افریقا توسط مسلمانان است.
خلاصه ماشینی:
"عمروبن عاص در سال 22 قمری به برقه رفت و با مردم آن دیار، که از مرفهترین قبایل بربر بودند،4 با دریافت جزیه مصالحه کرد، سپس عازم طرابلس شد و پس از یک ماه محاصرهی این شهر موفق به فتح آن شد؛5 اما خلیفهی دوم ورود مسلمانان به افریقیه را خوش نمیداشت و مخالف ادامهی پیشرویها بود؛ بنابراین، عمروبن عاص با گذاشتن پادگانی در برقه به فرماندهی عقبةبن نافع به مصر بازگشت.
10 در منابع به امارت معاویةبن حدیج، عقبةبن نافع و زهیربن قیس از جانب شخص خلیفه اشاره شده است، اما بعضی محققین آغاز استقلال ولایت مغرب از مصر را در زمان موسیبن نصیر و دلیل آنرا عزل عقبةبن نافع توسط مسلمةبن مخلد انصاری، والی مصر، و اعزام ابوالمهاجر دینار به جای وی، همچنین عزل حسانبن نعمان توسط عبدالعزیزبن مروان دانستهاند.
عقبه از آغاز حمله به افریقیه، عمروبن عاص را یاری نمود و در بازگشت وی به مصر، ترجیح داد برای ترویج اسلام در میان قبایل و در سمت فرماندهی پادگان برقه در آنجا بماند و لشکر عبداللهبن سعدبن ابیسرح را یاری دهد.
12 ابوالمهاجر دینار هم در دوران ولایت خود بر افریقیه و پس از آن در ولایت دوم عقبه، در مغرب ماند و علیرغم گفتهی بعضی از منابع، با وجود خصومت و دشمنی شدید میان وی و عقبه،13 عاقبت با شجاعت علیه رومیان در جنگ تهوده جنگید و در کنار عقبه کشته شد.
این جنگ در سال 64 قمری، میان سپاه اسلام به فرماندهی عقبةبن نافع و سپاه بربر به رهبری کسیله رهبر قبیله أوربه که با بیزانس همپیمان شده بود، واقع شد و محل وقوع آن تهوده، از شهرهای بزرگ مغرب بود."