چکیده:
استفاده از سیاق امری عقلایی بوده و حجیت آن از باب حجیت ظهور میباشد و مفسران از آن به طور گسترده و به صورتهای گوناگون در فهم کلام الهی بهره میبرند.این مقاله در پی بیان قرینیت سیاق در فهم کلام الهی از منظر علامه محمد حسین فضل الله میباشد. از نظر ایشان سیاق را میتوان به چهار دسته سیاق کلمه، سیاق آیات، سیاق سوره و سیاق قرآنی تقسیم کرد. هر یک از این اقسام کاربردهای فراوانی در تفسیر «من وحی القرآن» دارند؛ از جمله به دست آوردن معنای کلمات، تعیین مراد خداوند از آیات، نقد و بررسی اقوال مفسران، ارزیابی روایات و نیز کاربرد آن در مباحث ادبیاتی.
خلاصه ماشینی:
"۱ علامه فضل الله نیز از جمله مفسرانی است که تعریفی از سیاق ارائه نداده است، اما آنچه که از کاربرد سیاق در تفسیر «من وحی القرآن» و نیز تأکید فراوان ایشان در بهرهمندی از آن به دست میآید، این است که سیاق یکی از قرائنی است که همراه کلام بوده (فضل الله، الندوه، ۱۵/۴۴۰-۴۴۱) و گویای عمق معنایی کلام و نه معنای ظاهری و سطحی آن است و همانند چتری بر کلمات سایه افکنده و بر آنها احاطه دارد و بدون در نظر گرفتن آن نمیتوان به فهم صحیح دست یافت؛ «أن الکلمه تأخذ مضمونها من خلال السیاق الذی یحیط بها».
(فضلالله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۸/۳۰۱) همچنین در پاسخ به اینکه سیاق آیه سوم سوره مائده (الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون الیوم أکملت لکم دینکم وأتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الإسلام دینا) دال بر این است که آیه اکمال ربطی به ولایت امام علی (ع) ندارد، زیرا جملات قبل ـ(حرمت علیکم المیته والدم ولحم الخنزیر وما أهل لغیر الله به والمنخنقه والموقوذه والمتردیه والنطیحه وما أکل السبع إلا ما ذکیتم وما ذبح علی النصب وأن تستقسموا بالأزلام ذلکم فسق)ـ و بعد ـ (فمن اضطر فی مخمصه غیر متجانف لإثم فإن الله غفور رحیم)ـ درباره حلال و حرام الهی است؛ پس ارتباط فراز مربوطه در این آیه با ولایت امیرالمؤمنین (ع) منتفی است، میگوید: برخی از آیات بنا بر مصلحتی که خود پیامبر (ص) تشخیص داده، طبق ترتیب نزول قرار نگرفتهاند و این آیه نیز یکی از آنها میباشد."