چکیده:
مناسبات دین و اخلاق از محورهای مهم در «دانش اخلاق» است. اینکه اخلاق چه جایگاه و کاربردهایی در دین و دینداری دارد، و نیز اینکه «دین» چه رهآوردی را برای اخلاق داشته و دارد، از پرسشهای اساسی مطرح در این دانش است.پرسش اخیر در محدوده تأثیرگذاریهای قرآن در حیطه دانش و رفتار اخلاقی، در این جستار پیگیری شده است و این موضوع، از منظر کلان در موضوعات گوناگون مطرح و ارائه شده است. این نگرش کلی، ترسیمگر این مدعاست که قرآن کریم، اخلاق و رفتار خاص اخلاقی را توصیه، هدایت و انگیزش سازی میکند.
The relation between religion and ethics is among the significant topics in the “scientia moralis”، including such questions as، “What status and functions does ethics have in religion and religiosity? And the basic question، “What outcome has “religion” had for ethics?
The latter question concerning the efficacy of the Qur’ān in the field of ethical knowledge and behavior is dealt with in this research and is brought up in a macro-level in various subjects. This general attitude outlines the claim that the Holy Qur’ān recommends، guides، and motivates ethics and specific ethical behavior.
خلاصه ماشینی:
"به عنوان نمونه، میتوان تأثیر مفهوم عام اخلاقی عدل را در نوع برداشت از مفاهیم اخلاقی زیر بازبینی کرد: * آیا «قصاص»، آدمکشی محسوب میشود؟ برابر با تفسیر قرآنی ـ دینی از عدالت، قصاص را نمیتوان «آدم کشی» نامید، چه اینکه تفسیر و مصداق گزینی اصل عدالت با «النفس بالنفس» (مائده/۴۵)، اقتضای آن را میکند که قصاص، از مدار فعل غیراخلاقی آدمکشی بیرون باشد و در نتیجه، متدین به آموزههای قرآنی ـ دینی، برداشت آدمکشی از «قصاص» نخواهد داشت.
اما اجمالا یادآور آن میشود که به عنوان نمونه، اگر چونان طبقهبندی کلاسیک از قوای انسان (در پرتوی آیات قرآنی) فرو ریزد و قوای مولده (تولید مثل یا غاذیه و نامیه (جذب و رشد)) در سطح نفس زیرین تلقی نگردد، بلکه آن دو و نیز قوای نفس حیوانی، همه در شعب «نفس انسانی» تحلیل و تفسیر گردند، ظاهرا نتایج و رویکرد متفاوتی با رویکرد یادشده در حیطه رفتار و ملکات اخلاقی میتوان داشت.
(دباغ، /۱۷۵-۱۶۰) در این مقام، قصد داوری تحلیل فوق یا تحلیلهای مشابه نیست، اما سخن در آن است که آیا قرآن کریم از نظام اخلاقی وحدتگرایانه دفاع میکند، یا نظام اخلاقی تکثرگرایانه را میپذیرد؟ و در فرض اخیر، برای تعارضات و تزاحمات گزارههای اخلاقی چه دیدگاهی را ارائه میکند؟ سنت فلسفی مسلمانان (و نیز بینش کلامی عدلیه) میکوشد تا فهم وحدتگرایانهای را از نظام اخلاقی قرآنی تصویرپردازی کند."