چکیده:
قرآن کریم در 63 آیه، از زنان صالح یاد کرده است. این آیات شامل تعداد نه زن می شود که بجز یک نفرشان (همسر فرعون)، بقیه از خاندان پیامبران بوده اند؛ یعنی مادر بزرگ، مادر، خواهر و دختران پیامبران. از این عده، پنج زن در ارتباط با حوادث ایام حیات حضرت موسی یاد شده اند که به ترتیب نقش آفرینی شامل مادر و خواهر موسی، همسر فرعون، همسر و خواهر همسر موسـی (دختران شعیب) می باشند. چهار زن دیگر یادشده عبارتند از: همسر ابراهیم پیامبر (مادر اسحق)، همسر زکریای پیامبر (مادر حضرت یحیی)، همسر عمران (مادر مریم و مادربزرگ حضرت عیسی) و حضرت مریم (مادر حضرت عیسی). از این عده، فقط از حضرت مریم با ذکر نام یاد شده است و از دیگر زنان، با نسبت دادن آنها به مردان و بدون ذکر نامشان سخن رفته است. بررسی آیات مربوط به زنان صالح که تقریبا یک سوم کل آیات مربوط به زنان در قرآن را شامل می شود، بیانگر نقش آنها در طهارت زایش، پرورش و بالش پیامبران است. این پژوهش در صدد شناسایی این نقش ها و چگونگی آن است. از این رو، به بررسی آیاتی می پردازد که مشتمل بر احوال این زنان است. در تحقیق حاضر از شیوه تفسیری و تحلیل زبان شناختی بهره گرفته شده است.
خلاصه ماشینی:
آیات مربوط به زنان صالح شامل 9 زن، یعنی همسر ابراهیم، مادر و خواهر موسی، هـمسر فرعون، دختران شعیب همسر عمران (مادر مریم)، مریم، همسر زکریا (مادر یحیی و خاله مریم) است.
در واقع، آیات مربوط به زنان صالح آیاتی هستند که مرتبط با 5 تن از پیامبران میباشند و بیشترین تنوع آیات در اینباره مربوط به حضرت موسی (مادر و خواهر موسی، همسر فرعون و دختران شعیب) است.
(باب1، آیات 16 تا 22) این داده تورات بیانگر آن است که به آباندازی پسران امر متعارفی پس از فرمان فرعون بوده است، اما تمهیدی که مادر موسی به فرمان الهی در افکندن موسی به دریا فراهم آورد، هم موجب جلب توجه به موسی و هم نجاتبخشی وی گردید.
یعنی در محیطی که فرزند وسیله کمک اجتماعی و نیز سرمایه مـعاش و یاور اقتصادی خـانواده محسوب میشد و به همین سبب، فرزند پسر به عنوان عنصری نانآور مطلـوب خانوادهها بود، او را وقـف معبد الهی کردن و چشمداشتی از او در ازای تحمل سختیهای پروراندن و رشددادن نداشتن، نشانی از علو روحی مادر نیست؟ اگرچه حنه متأثر از فضای فرهنگی ـ اجتماعی خود پس از آنکه فرزند خود را دختر ـ و نه پسر ـ دید دچار نگرانی شد، ولی از آنرو که به وعده الهی باور داشت، به آنچه به او عطا شده بود راضی شد و شاید این نگرانی به تعبیری ناشی از آن بود که فرزند دختر، امکان تحققبخشی نذر او را نداشت؛ زیرا مراد از «محرر» در آیه یعنی: آزاد از شرایط محیط و تأثیرات آن تا بتواند آزادیبخش بردگان روحی و اخلاقی باشد (طالقانی، 1358، ج5، ص157-158) و این امکان در محیط مردسالار زمانه همسر عمران برای پسران بیشتر از دختران فراهم بوده است، ولی آیه با ذکر اینکه پسر مانند دختر نیست (لیس الذکر کالانثی)، برتریهای مریم را نسبت به پسران بازگو میکند که از جملة آنها میتوان صاحب فرزند پسر شدن را برشمرد.
این آیات شامل آیات 35 و 36 «آل عمران» میشود که شرح آنها در ذکر مادر مریم (همسر عمران) آمد.