چکیده:
یکی از حکمت های ازدواج در نصوص دینی، بقای نسل است و از مهم ترین مسائل ازدواج، کفویت اعتقادی میان زوجین و حرمت ازدواج با بیگانگان است. در این مقاله سعی شده است مبانی و مستندات حرمت ازدواج زن یا مرد مسلمان با بیگانگان بر پایه آیات و روایات فقهی تبیین شود. از نظر فقهی اگر مردی با زنی از اهل کتاب ازدواج نماید، فرزندی که از زن ذمی متولد می شود به مرد مسلمان ملحق می شود، ولی اگر زن مسلمان با مردی از اهل کتاب ازدواج کند، فرزند او به کافر ملحق است نه به مسلمان. به همین دلیل، از نظر فقهای اسلام، ازدواج موقت؛ با زنان یهودی و مسیحی به عنوان یک اصل اولی جایز است، ولی ازدواج دائم با مشرکان را همه فقهای اسلام ممنوع می دانند، اعم از آن که کتابی باشند یا غیرکتابی. ازدواج زن مسلمان با مرد غیرمسلمان هم کلا ممنوع است؛ زیرا لازمه این ازدواج سلطه و اقتدار غیرمسلمان بر مسلمان خواهد بود؛ چون زن معمولا تربیت همسرش را می پذیرد، ممکن است مرد او را به قبول دین خود مجبور کند. بررسی آراء علمای امامیه و عامه در خصوص علل و مستندات ممنوعیت ازدواج های یادشده، موضوع مقاله حاضر است.
خلاصه ماشینی:
واژگان کلیدی ازدواج، غیرمسلمان، اهل کتاب، کافر کتابی، مرتد، صائبی، تحریم نکاح ـــــــــــــــــــــــــــــــــ1ـ تاریخ دریافت مقاله: 11/3/1389؛ تاریخ پذیرش: 18/10/1389 ـ دکتری علوم قرآن و حدیث و کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی؛ استادیار و معاون پژوهشی دانشگاه امام صادق پردیس خواهران مقدمه مسأله ازدواج با غیرمسلمان و حرمت آن از اهم مباحث حقوقی رایج در بسیاری از ممالک اسلامی به ویژه ایران است که گاهی با لفظ ازدواج با بیگانگان از آن یاد میشود، لذا ابتدا به تعریف این مفاهیم میپردازیم: اصطلاح بیگانه از نظر فقها با اصطلاح بیگانه در اصطلاح حقوقدانان و قوانین كشورى متفاوت است، زیرا در اصطلاح فقها معمولاً مقصود از بیگانه، اشـخـاص غیرمسلمان است، ولى از نظر حقوقدانان هر فرد غیرایرانى بیگانه به شمار مىآید، چه مـسلمان باشد و چه غیرمسلمان.
فقیه معروف حنفى، شمسالدین سرخسى، ضمن اینكه كفو بودن را شرط صحت نكاح دانسته و نظر ابوحنیفه را درباره ازدواج مرد غیرعرب با زن عـرب صحیح نمىداند؛ ازدواج برده مسلمان با زن آزاد را نیز بر اساس همین شرط، باطل مىداند؛ ولى ازدواج مرد مسلمان با زنان اهل كتاب را به حكم آیه پنجم از سوره مائده جایز دانسته؛ البته در مـورد زنان زرتشتى، این ازدواج را صحیح نمىداند، زیرا به اعتقاد سرخسى، زرتشتیان اهلكتاب نیستند (سرخسی،1403هـ، ج5، ص22).
طبق ماده۱۰۵۹ قانون مدنى ایران، نکاح زن مسلمان ایرانى با مرد غیرمسلمان جایز نیست و براساس ماده۱۰۶۰ همین قانون، ازدواج زن ایرانى با تبعه خارجى در مواردى هم که مانع قانونى نداشته باشد، موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت ایران است.