چکیده:
فانتزی، تخیلی ترین گونه داستان است. در فانتزی، نویسندگان با گذر از جهان واقع و نقض قوانین و چارچوب های جاری و دست و پاگیر آن، جهانی ثانوی با قواعد نو خلق می کنند.. جهانی که مملو از عناصر و حوادث شگفت انگیز، موجودات خارق العاده و فضایی خیال است. فانتزی نویسان در این آثار به اکتشاف در این آثار به اکتشاف در آن سوی تجربه ها می اندیشند و در تلاش اند با ایجاد حیرت و شگفتی، انسان محاط در عالم علم و خرد را در سرزمین داستان به آرزوهای ناممکن خود برسانند. نخستین فانتزی ها در غرب، در قرن نوزدهم، در بریتانیای عصر ویکتوریا خلق شدند. با گذر زمان و فراهم شدن زمینه های اجتماعی و فرهنگی در دیگر کشورها همچون آمریکا، ایتالیا، فرانسه، سوئد و آلمان نیز فانتزی های ارزشمندی به نگارش در آمدند.
نخستین فانتزی های ایرانی در اوایل دهه 1300 هجری شمسی نوشته شدند، اما به دلیل فقدان زمینه های اجتماعی، تقلیدهایی خام و نارسا از آب در آمدند. اگرچه در ادامه، شاهد ترجمه های درخشانی از بهترین آثار فانتزی جهان هستیم، اما توجه به تالیف فانتزی به شکل انبوه، به دلیل فراهم نبودن اسباب لازم، تا پایان دهه 60 میسر نشد. سرانجام در اوایل دهه 70، پس از پایان جنگ ایران و عراق، با بازگشتن آرامش به فضا، تالیف فانتزی ابتدا به شکلی کمرنگ و در ادامه تا امروز به شکل مستمر دنبال شده است.
در این مقاله پس از تعریف فانتزی و بحثی در چیستی آن، کوشش می شود تا از طریق بررسی تاریخچه و تکامل فانتزی در ادبیات فارسی، وضعیت امروزی آن نشان داده شود.
خلاصه ماشینی:
"عوامل مؤثر در رویآوری دوباره به آثار تخیلی در غرب عبارتاند از:احساس نیاز انسان پریشان و تنهای عصر مدرن به عاملی غر عقلی برای کاستن از فشار دنیای غرق در عقل و اندیشه،گسترش علم روانشناسی و توجه به جنبههای مثبت تخیل،رو به رو شدن نویسندگان با معضل محدودیت موضوع و تکراری و کسلکننده شدن داستانهای واقعگرا برای خوانندگان.
در اواخر سدۀ نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم در کشورهای دیگری نیز همچون بریتانیا، نویسندگان به ندای تخیلات خود پاسخ دادند و آثار ارزشمندی در این گونۀ ادبی خلق کردند.
رولینگ با دانش عمیق از پیشینۀ فانتزی و آشنایی با آثار نویسندگان مطرح این گونۀ ادبی،خلاقیت و نوآوری و وسعت دامنۀ لغات،فهم دقیق از مخاطب و آفرینش شخصیتهای همانند با نسل امروز،موفق شده است آثار خود را در صدر پرتیراژترین و پرفروشترین آثار جهان قرار دهد.
اما وجود عناصر فانتاستیک در ادبیات کهن این سرزمین پیشینهای به درازای خود ادبیات دارد و به تعبیر دیگر،آمیختگی خیال و واقعیت برای برساختن جهانی رنگینتر از جهان واقع،از مختصات دیرین فرهنگ و ادبیات ملل و از جمله فرهنگ غنی ایرانزمین است.
در ایران این عهد،که بستر سیاسی و فرهنگی مناسبی برای رشد و بالیدن آثار تخیلی و ذهنگرا وجود نداشت،نخست برخی از آثار مطرح فانتزی جهان همچون هشتاد روز دور دنیا، شرخح سفر کاپیتان اطراس به قطب شمال و جزیرۀ پنهان به فارسی ترجمه شدند.
مترجمان توانای این دوران با دستچین کردن برجستهترین آثار فانتزی جهان همچون کاپیتان گرانت،پینوکیو،فندقشکن و شاه موشها،کوچولو و کارلسون،آلیس در سرزمین عجایب، جادوگر شهر از و داستانهای جن و پری و ترجمۀ آنها کارنامۀ درخشانی از خود به یادگار گذاشتند."