چکیده:
جانشینی حضرت علی(ع) به عنوان وصی رسول خدا(ص) موضوع اختلافی شیعه و اهل سنت است. شیعه برای اثبات این سخن، دلایلی از قرآن، حدیث، عقل و تاریخ دارد. شایسته است که در این مباحث، گستره ادب نیز مورد توجه قرار گیرد، اما جز اندکی به آن پرداخته نشده است. در این مجال این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. با نگرش به ادبیات عرب چنین بر می آید که جانشینی حضرت علی(ع) مشهور بوده و این مطلب در شعر شاعران به وفور دیده می شود.
Designating Imam Ali (pbuh) as the successor of the Messenger of Allah (pbuh) is a source of Shia-Sunni split. To prove it، however، Shia provides arguments found in the Holy Qur’an، hadith (tradition)، wisdom، and history. It is worth to consider works of literature on the issue as well، yet little research has been done in this respect. This issue has been dealt with in the present article. A study of the Arabic literature provides evidence of the fact that the succession of Imam Ali (pbuh) was certainly a notable event and reference to it can be found abundantly in the poetry of poets.
خلاصه ماشینی:
لازم به یادکرد است که این شاعران جز اندکی،از اهل سنّت میباشند: 1-بن ثابت: وصیّ رسول اللّه من دون أهله#و فارسه مذ کان فی سالف الزّمن و أوّل من صلّی من النّاس کلّهم#سوی خیرة النّسوان و اللّه ذو منن (ابن ابی الحدید،ج 13،ص 231) خزیمه بن ثابت از قبیلۀ اوس بود.
یا وصیّ النّبیّ قد أجّلت الحر#ب الأعادی و سارت الأظعان و نیز سروده: وصیّ رسول اللّه من دون أهله#و أنت علی ما کان من ذاک شاهده (ابن ابی الحدید،ج 1،ص 145 و 146) 2-حسان: ألست أخاه فی الإخاء(فی الهدی)و وصیّه#و أعلم فهر(منهم)بالکتاب و بالسّنن (زبیر بن بکار،ص 598؛ابن ابی الحدید،ج 1،ص 15؛یعقوبی،ج 2 ص 13) حسن از شاعران رسول خدا(ص)بود.
(ابن سعد،ج 6،ص 219،ابن اثیر،عز الدین،ج 1،ص 565،ابن عبد البر،ج 1،ص 328،ابن حجر،ج 1،ص 314،ذهبی،سیر أعلام النبلاء،ج 3،ص 466) 5-مغیر بن حارث بن عبد المطلب: فیکم وصیّ رسول اللّه قائدکم#و اهله و کتاب اللّه قد نشرا (نصر بن مزاحم،ص 385؛ابن ابی الحدید،ج 1،ص 149) برخی گفتهاند مغیره بن حارث همان ابو سفیان بن حارث بن عبد المطلب است که از شاعران پرآوازه بوده.
6-زحر بن قیس الجعفی: أضربکم حتّی تقرّوا لعلیّ#خیر قّریش کلّها بعد النّبیّ من زانه اللّه و سمّاه الوصیّ#إنّ الولیّ حافظ ظهر الولیّ (ابن ابی الحدید،ج 1،ص 147) شرح زندگی او در کتابهای تراجم نیامده جز آنکه شیخ طوسی از او یاد کرده که نامۀ امام علی(ع)را نزد جریر بن عبد اللّه برده است.
(ج 2،ص 240) این شعر نیز سرودۀ اوست: وصیّ رسول اللّه من دون أهله#و فارسه إن قیل هل من منازل (ابن ابی الحدید،ج 1،ص 150) معاویه در جریان جنگ صفّین نامهلی به عبد اللّه بن عباس نوشت تا او را از یاری حضرت علی(ع)بازدارد.