چکیده:
جنبه های اقتصادی اعتیاد تنها شامل رفتار مصرف کننده، انگیزه ها و ساز و کارهای تولید، حمل و نقل و توزیع و نقش قیمت و درآمد نمی شود، بلکه به طور عمده باید با ساختار اقتصاد سیاسی سروکار پیدا کند. درآغاز، مقاله های ذوقی و عمومی و گاه بررسی های اثبات گرایانه تقلیل گرا و متکی به الگوهای فرضی نوکلاسیکی به طور محدودی منتشر می شدند. در کنار آن به طور محدودتری اقتصاددانان رادیکال جنبه های اقتصاد سیاسی و اقتصاد اجتماعی اعتیاد را به گونه ای منتقدانه به بحث می گذاشتند. امروز هم انواع مطالعات و تحقیقات اقتصادی متعارف انتقادی و سیستمی درباره مواد مخدر در جریان است. این مقاله با روشی سیستمی به ساختارهای اقتصاد سیاسی و اقتصاد اجتماعی مربوط به کلیت قاچاق و اعتیاد می پردازد و بر آن است که انگیزه های نیرومندی برای تولید و مصرف وجود دارد. این انگیزه ها، گذشته از مراحل فردی و استثنایی، از همان جا ناشی می شوند که خود به دوام ساختار نابهنجار اجتماعی و تشویق به مصرف کمک می کند.روند افزایش مصرف از نابسامانی هایی مایه می گیرد که مربوط به کارکردهای نابسامان اقتصاد سیاسی اند از جمله فقر و بیکاری و محرومیت و وجود شبکه قدرتمند قاچاق که با مدیریت های سیاسی نیز ارتباط جدی دارند.
اما راه حل های اساسی در گرو حذف بازدارنده اصلی و دگرگونی ساختارهای پدیدآورنده این آسیب هستند. با این وصف، با اتخاذ روش های مؤثر ریشه ای، به رغم دوام ساختارهای اساسی زاینده نابهنجاری می توان مهار را به طور جدی و مؤثر بالا برد و هزینه های اجتماعی آن را به مقدار اساسی کاهش داد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به این که آمار متعلق به سال 1379 است و به احتمال 65%معتادان تفننی و به احتمال 30%معتادان تصادفی در معرض اعتیاد دائمی بودهاند، بنابراین میتوانیم بپذیریم که در آغاز سال 1380 شمار معتادان کشور با احتساب 000,500 نفر معتاد پنهان(و این که در حدود 20%آنان معتاد به هروئین و مرفین بودهاند(به شرح جدول شماره 1 است: جدول شماره 1 شمار معتادان برحسب نوع ماده مخدر مصرفی در آغاز سال 1381 در ایران بنابراین، با فرض آن که نیمی از ناشناختهها معتاد اصلی هستند(یک فرض محافظهکارانه) درمییابیم که در حدود 8/1 میلیون نفر معتاد قطعی و قابل شناخت و در حدود 300 هزار (به تصویر صفحه مراجعه شود) نفر معتاد ناشناخته در کشور وجود دارد.
خواننده میتواند دریابد که به این ترتیب با حذف میزان مصرف شیره(که از سوخته تریاک به دست میآید و نباید دوباره شماری شود)مصرف تریاک صددرصد خالص که به ایران میآید عبارت است از: 933 تن-96+897-22/0x436+65/0x1380 جدول شماره 3 توزیع تریاک تولیدشده در افغانستان و پاکستان در سال 1999(برحسب درجه خلوص 100%و معادل تریاک) در سال 1999، که یکی از پرتولیدترین سالها در افغانستان بوده است، تولید کل جهان به 5795 تن رسید که از آن سال 4565 تن به افغانستان اختصاص داشت(9 تن به پاکستان، 162 تن به آمریکای لاتین و 1029 تن به سایر نقاط آسیا و 895 تن در میانمار)( 2000,PCDNU ).