چکیده:
امروزه سبک¬شناسی فارسی به وضعیت رکودی- پژوهش¬هایی منفرد که عمدتا" به بررسی سه سطح زبانی، ادبی و فکری انجام می¬شوند- دچار شده که خروج از آن ضروری است. یکی از راه¬حلهایی که در این مقاله پیشنهاد می¬شود، معرفی شاخه¬های جدید سبک¬شناسی و بازیابی ابزارهایی مناسب جهت تجزیه و تحلیل متون فارسی است. به منظور برداشتن یکی از گامهای نخست در این زمینه، مقالة حاضر به معرفی سبک¬شناسی انتقادی می¬پردازد. در معرفی این نوع سبک¬شناسی، به دو پرسش¬ بنیادی پاسخ داده می¬شود: 1- سبک¬شناسی انتقادی، بر چه مبنایی متون را مورد مطالعه و بررسی قرار می¬دهد؟ 2- سبک¬شناسی انتقادی در تحلیل متن از چه ابزارهایی استفاده می¬کند؟ در این پژوهش، به مفاهیم «سبک»، «انتقادی» و «ایدئولوژی» بعنوان سه مفهوم پایه در سبک¬شناسی انتقادی پرداخته شده و سپس ابزارهایی که صاحب¬نظرانی ازقبیل فاولر، سیمپسون و جفریز ارائه کرده¬اند، معرفی گردیده و در پایان به زمینه¬های سبک-پژوهی انتقادی، پژوهش¬هایی که میتوانند انتخاب¬های زبانی و سبک گسترش یافته در یک متن را با هدف نشان دادن ارتباطات پنهانی و ایدئولوژی پوشیدة متن تجزیه و تحلیل نمایند، در ادبیات فارسی اشاره شده است. کلید واژه¬ها: متن، سبک¬شناسی¬ انتقادی، انتخابهای زبانی، ایدئولوژی
خلاصه ماشینی:
"سبکشناسی انتقادیرویکردی نوین در بررسی سبک براساس تحلیل گفتمان انتقادی مریم درپر* دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی مشهد کیده {IBامروزه،سبکشناسی فارسی به وضعیت رکودی-پژوهشهای منفردی که اغلب سبک را جدااز بافت موقعیتی متن بررسی میکنند-دچار شده که خروج از آن ضروری است.
چنانکه گفته شد،در سبکشناسی انتقادیهدف تجزیه و تحلیل متن،نشان دادن ارتباطهای پنهان و ایدئولوژی پوشیده در آن وبه عبارت دیگر،تلاش برای کشف اطلاعات در زیر سطح زبان است به منظور آشکارکردن انتخابهای زبانی که معنای متن را شکل میدهند.
جفریز انتقادی را که بر فولر وارد دانسته،دربارۀ سیمپسون نیز تکرار کرده است:چرا فقط این ابزارهای تحلیل را برای کشف ایدئولوژی متن کارآمد دانسته؟ &%01707AQNG017G% بنابراین،جفریز در کتاب سبکشناسیانتقادی سعی کرده مجموعه ابزارهایکاملتری را ارائه کند؛ابزارهای بازنمایی جهان که در الگوها و نظریههای معناشناسی-دستوری پیشین به خوبی توصیف شدهاند.
تأکید بر این نکته ضرورت دارد که معرفی این شاخه از سبکشناسی و ابزارهاییکه در آن به کار گرفته شده و تحقیقاتی که به روش تحلیل گفتمان انتقادی در زمینۀمتون ادب فارسی انجام شده،همگی راهنمای سبکپژوهان در تعریف ابزارهایی منطبقبا ویژگیهای زبان فارسی شود.
. نتیجهگیری در معرفی سبکشناسی انتقادی میتوان گفت سبکشناسی انتقادی بر این مبنا که متوندارای محتوای ایدئولوژیک هستند،سبک گسترش یافته در متن را-که راههای خاصیاز دیدن اشیاء را مهم و موارد دیگر را کماهمیت جلوه میدهد-مطالعه میکند و هدفآن تلاش برای کشف اطلاعات در زیر سطح زبان و به منظور آشکار کردن انتخابهایزبانی است که معنای متن را شکل میدهند."