چکیده:
انقلاب مشروطیت ایران تحتتأثیر عوامل مختلفی شکل گرفت. یکی از این عوامل تأثیر روزنامههای فارسی زبان خارج از ایران بود. روزنامهها به عنوان یک وسیله ی ارتباط جمعی در آن زمان دارای نفوذ بسیار زیادی گردیدند. روزنامههایی که در خارج از ایران و به خصوص هندوستان چاپ میشد، توسط روشنفکران مترقی و انقلابی اداره میشد. آن ها از وضع سیاسی و اجتماعی و اقتصادی دولت قاجار انتقاد میکردند و با نوشتن مقالاتی وضع موجود را به باد انتقادی میگرفتند. در هندوستان حدودا نوزده روزنامه به زبان فارسی چاپ و منتشر گردید که در جنبش آزادیخواهی ایرانیان سخت مؤثر واقع شدند. این پژوهش در نظر دارد روزنامههای فارسی زبان چاپ هند و تأثیر آنها را در انقلاب مشروطیت ایران بررسی نماید. این روزنامهها در شهرهای مختلف هند از سال 1822 به چاپ رسید که در سال 1846 با چاپ 6 روزنامه فارسی به اوج خود رسید و در سالهای بعد نیز ادامه یافت. بر این اساس میتوان هند را یکی از اولین پایگاه های تحولات فکری و فرهنگی ایرانیان در آغاز قرون معاصر نامید که این تحولات پیامدهای سیاسی واجتماعی نیز در ایران به دنبال داشت که از جمله آنها میتوان به انقلاب مشروطیت اشاره کرد
خلاصه ماشینی:
"(سمندر، 1255: 205) اما به زودی نشریات گوناگونی در بیرون از کشور و در انتقاد از استبداد حکومت ناصرالدین شاه منتشر شد که مخفیانه وارد ایران میشد و در اختیار دوستداران قرار میگرفت و با این که در هندوستان از سالهای 1821 م / 1237 هجری روزنامههای فارسی زبان توسط هندیها منتشر میگردید، با چاپ روزنامه حبلالمتین روزنامهنگاری فارسی در هند وارد دوره جدیدی شد.
(رابینو: 30) ردیف نام روزنامه نام مدیر شهر سال انتشار زبان انتشار 1 مفتاحالظفر سیدحسن کاشانی(مؤیدالاسلام) کلکته 1897 فارسی 2 آزاد سیدحسن کاشانی کلکته 1899 فارسی 3 لودیانه اخبار ــــ کلکته 1846 فارسی 4 حبلالمتین مؤیدالاسلام کلکته 1896 فارسی 5 سکندر ـــ کلکته 1846 فارسی 6 سلطانالاخبار ـــ کلکته 1846 فارسی 7 ملک و ملت مؤیدالاسلام کلکته 1904 انگلیسی 8 اصلاح محمدرضا بوشهری بمبئی 1909 فارسی 9 مدرس فارسی میرزاجعفر و میرزامحمدصادق بمبئی 1883 فارسی ـ انگلیسی 10 جام جهاننما ـــ بمبئی 1846 فارسی ـ انگلیسی 11 جام جمشید ـــ بمبئی 1846 فارسی ـ انگلیسی 12 چاپک ـــ بمبئی 1846 فارسی ـ انگلیسی 13 کوکب ناصری آقامیرزا مصطفی بمبئی 1892 فارسی ـ انگلیسی 14 دعوتالاسلام محمدعلی حسینی داعیالاسلام بمبئی 1906 فارسی ـ اردو 15 نامه وطن صحافباشی حیدرآباد 1908 فارسی 16 سیدالاخبار آسید آقاشیرازی حیدرآباد 1889 فارسی 17 قند پارسی محمد احسن الله خان (ثاقب) دهلی 1885 فارسی 18 آزاد دهلی ـــ دهلی 1885 فارسی 19 مفرح القلوب محمد شفیع ـ محمدجعفر کراچی فارسی بر این اساس میتوان گفت سرزمین هند در شکلگیری و توسعه انقلاب مشروطیت ایران از آغاز تا سال 1911 و آغاز جنگ اول جهانی بیشترین سهم را در گسترش جنبش آزادیخواهی ایرانیان داشت، چرا که هند مرکز مهم چاپ روزنامههایی بود که توسط آزادیخواهان و روشنفکران ایرانی مقیم هند منتشر میشد."