چکیده:
پیشینه ی ارتباطی دره هند با جنوب شرق ایران به هزاره ی سوم ق.م بر می گردد. هر چند این ارتباط ممکن است در ادوار قبلی نیز بوده باشد اما هزاره ی سوم ق.م اوج این ارتباطات می باشد. این دوره که از طرفی به دوره مفرغ شهرت دارد، دوره ظهور جوامع شهرنشین نیز هست. محوطه های روستایی با افزایش جمعیت بزرگتر می شوند و با افزایش جمعیت، نیاز جوامع به منابع غذایی نیز افزایش می یابد. در این اثناء مناطقی که دارای شرایط آب و هوایی بهتری بودند، بعنوان قطب های کشاورزی عمل می کردند. در مقابل مناطقی نیز وجود داشتند که به دلیل شرایط مناسب معادن خصوصا سنگهای نیمه قیمتی حائز اهمیت بودند. در این دوره که جوامع گسترش پیدا نمودند، نیاز جوامع به کالاهای لوکس نیز افزایش یافت و ایجاد ارتباط بین این مناطق برخی دیگر از محوطه ها را مطرح کرد. با یک نگاه کلی متوجه می شویم که با یک سیستم بزرگ مواجه هستیم که منافع زیر سیستم های آن به هم گره خورده است.هدف مقاله حاضر این است تا ضمن معرفی بخشی از این سیستم عظیم در هزاره ی سوم ق.م به چگونگی ارتباط محوطه های جنوب شرق ایران و دره هند بپردازد. زیر سیستم هایی که چنان بهم گره خورده بودند که با کوچکترین مشکلی در بخشی از این سیستم ممکن بود کل سیستم دچار مخاطره گردد. همین امر یعنی ارتباط محوطه های فوق از مهمترین ضروریات این تحقیق است تا از طریق آن بتوان به درک مناسبتری از تمدنهای فوق رسید. در این مقاله سعی شده است تا با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و میدانی به هدف فوق دست یابیم.
خلاصه ماشینی:
"همانطور که ذکر شد بر اساس مطالعات موجود محوطه های مهمی مربوط به عصر مفرغ در جنوب شرق ایران وجود دارد اما در این مطالعه سعی خواهد شد تا دو تمدن شهر سوخته و بمپور مورد مطالعه قرار گیرند.
به عبارت دیگر جوامع شهری و پیچیده جنوب شرق ایران که در اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم ق م یک پیشرفت سریع را تجربه کرده بودند، نه تنها سعی نمودند که از منابع موجود محلی بهره برداری کنند (Vidale 2005: 138)،بلکه ارتباط باتمدن های ایلام و بین النهرین درغرب و تمدن هاراپا (تمدن هند)در شرق را برقرار نمودند (Tosi 1974; Lamberg-Karlovsky and Schmandt Besserat 1977; potts 1977).
یکی از مهمترین دلایل این امر تداوم ارتباط این محوطه ها با محوطه هایی در دره هند می باشد که سعی نمودند بعنوان حلقه ارتباطی میان آن ها و بین النهرین، فلات مرکزی ایران، آسیای میانه و تمدن های حاشیه شمالی دریای عمان و خلیج فارس ایفای نقش نمایند و از این طریق منافع بسیار زیادی را عاید خود سازند.
شواهد سنگهای نیمه قیمتی (نیمه کاره و کامل از جهـت ساخت) از جمله سنگ لاجورد، سنگ صابون، سنگ عقیق و غیره کـه در محوطه های فوق پیدا شده اند (Piperno 1973: 120;; Ciarla 1979: 45; Tosi & Wardak 1972: 10; Kohl 1977: 111)، گواه خوبی بر این ادعا می باشد که این جوامع نه تنها به عنوان حــد واسط تجاری بین شرق و غرب ایفای نقش نمودند، بلکه آنها همچنین بعنوان مراکز مهم و بزرگ تولیدی در جنوب شرق ایران عمل نمودند."