چکیده:
مصرف مواد در نوجوانان یکی از مهم ترین چالش های بهداشتی و روانی - اجتماعی جوامع است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل علّی روابط عوامل والدینی، همسالان، سبک مقابله، عزت نفس و پرخاشگری با مصرف مواد رد نوجوانان شهر کرج انجام شده است. شرکت کنندگان پژوهش شامل 447 نفر (239 دختر و 208 پسر) از دانش آموزان مقطع متوسطه شهر کرج بود که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل خرده مقیاس های پیوند عاطفی با والدین و وضعیت گروه همسالان پرسشنامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده مصرف مواد (RAPI)، پرسشنامه رفتارهای پر خطر، پرسشنامه پرخاشگری (AQ)، مقیاس عزت نفس روزنبرگ و پرسشنامه سبک مقابله یا فشار روانی (CISS) بودند. از روش تحلیل مسیر برای ارزیابی مدل علّی برگرفته از مدل یادگیری اجتماعی مصرف مواد توسط نوجوان( سیمون و رابرتسون، 1989) استفاده شد.
براساس شاخص های نیکویی برازش (عدم معناداری خی دو، پایین بودن خطا و...) یا کنترل کردن مفروضه ثابت ماندن واریانس مانده ها، مدل پیشنهادی از برازش کامل برخوردار بود. طبق این نتایج، متغیرهای ارتباط با همسالان منحرف و پرخاشگری رابطه مستقیم و طرد والدینی رابطه غیرمستقیم با مصرف مواد داشتند. هم چنین طرد والدینی با پرخاشگری، عزت نفس و ارتباط با همسالان منحرف رابطه مستقیم داشت. داشتن ارتباط با همسالان منحرف و پرخاشگری علاوه بر رابطه مستقیم با مصرف مواد در نوجوانان، نقش میانجی نیز در رابطه طرد والدینی و مصرف مواد داشتند.
عوامل خطر ساز خانوادگی مانند طرد والدینی، پرخاشگری و ارتباط با همسالان منحرف از مهم ترین متغیرهای پیش بینی کننده مصرف مواد در نوجوانان است. از این رو طراحی مداخلات پیشگیرانه برای بهبود روابط نوجوانان با همسالان سالم و تقویت پیوند عاطفی نوجوان با والدین و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه نوجوانان می تواند مصرف مواد را در آنان کاهش داده یا جلوگیری کند.
خلاصه ماشینی:
"پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل علی روابط عوامل والدینی،همسالان،سبک مقابله،عرت نفس و پرخاشگری با مصرف مواد در نوجوانان شهر کرج انجام شده است.
ابزارهای پژوهش اشمل خردهمقیاسهای پیوند عاطفی با والدین و وضعیت گروه همسالان پرسشنامۀ عوامل خطرساز وحفاظتکنندۀ مصرف مواد (IPAR) ،پرسشنامۀ رفتارهای پرخطر،پرسشنامۀ پرخاشگری (QA) ،مقیاس عزت نفس روزنبرگ و پرسشنامۀ سبک مقابله با فشار روانی (SSIC) بودند.
بحث و نتیجهگیری پژوهش حاضر به منظور بررسی روابط مستقیم و غیرمسقتیم طرد والدینی،سابقۀ مصرفمواد توسط پدر و مادر به عنوان متغیرهای بیرونی و سبک مقابلۀ اجتنابی،عزت نفس،پرخاشگری و ارتباط با همسالان منحرف به عنوان متغیرهای درونی با مصرف مواد توسطنوجوان در قالب یک مدل علی برگرفته از مدل پیشنهادی(سیمون و رابرترسون،1989)انجامشد.
در ارتباط با فرضیۀ اول پژوهش،نتیجۀ تحلیل مسیر نشان داد که طرد والدینی فقطغیر مستقیم از طریق تأثیر گذاشتن بر سطح پرخاشگری نوجوانان و گرایش آنان به برقراریرابطه با همسالان منحرف بر مصرف مواد توسط نوجوان تأثیر میگذارد.
حال آنکه در اکثر مطالعات از جمله مدل سیمون وهمکاران(1989)تعامل این دو متغیر یعنی استفاده از سبک مقابلهای اجتنابی همراه با عزتنفس پایین منجر به مصرف مواد شده است.
بهطور کلی،در این پژوهش بین سابقۀ مصرف والدین و تعامل عزت نفس با سبک مقابلهایاجتنابی و مصرف مواد ارتباط معناداری حاصل نشد که برای بررسی دقیقتر به نظر میرسد نیازبه مطالعه با نمونهای است که سوء مصرف مواد دارند.
26-1,152,ytisrevinU drofnatS,ygolohcysP fo tnemtrapeD dna laicos:sloohcs ni esuba gurd gnitneverP.
Z. C,nosirraG- hgih ni sroivaheb ladicius dna,esu ecnatsbus,noisserggA.
-64105,112,nitelluB lacigolohcysP noitanimur fo tveffe ehT:noissergga dna esu gurD.
R,snomiS- gurD tnecselodA nopu elytS gnipoC dna,sreeP tnaiveD,srotcaF ."