خلاصه ماشینی:
"اشارهای که دربارهء دم شفا بخش عیسی(ع)شد در مورد نفس،قدم و دست شفابخش پزشکان دردشناس و درمانگران درد آشنایی که پس از عیسی مسیح(ع) کارشان درمان جسم و جان دردمندان بود،تعمیم یافت و مردم به پزشکانی اعتقاد داشتند که نفس آنها خیر،و دستشان شفابخش و خوش یمن بود: طبیب راهنشین،درد عشق کی داند برو به دست کن ای مرده دل مسیح دمی پس از طلوع دین مبین اسلام،-در ایران-آراء و نظرات مربوط به بیماری و سلامت روان،از جنبههای گوناگون مورد توجه قرار گرفته است،از سویی عوارض ناشی از ضعف عقلی و اختلال رفتار،از ابتدای کار توسط مذهب اسلام شناخته شد،و اصول فقهی و حقوقی ویژهای برای ادارهء امور مالی و صیانت خود و وابستگان این قبیل افراد وضع گردید،و از سوی دیگر فلاسفه و اندیشمندان مسلمان در مطالعات خود در بارهء نفس انسانی به پدیدههای غیرعادی و نامتعارف نفس نیز توجه داشتند.
«پاک شو اول و پس دیده بر آن پاک انداز» افزون بر آنچه گذشت نکاتی که در تاریخچهء درمانهای غیردارویی قابل ذکر هستند عبارتند از: -آب و هوا و تغذیه،به گونهای که سعدی هم بویژه به مسألهء آب توجه داشته است: «مریضی که دهرش دهد رنج بیش به دارو دهند آبش از شهر خویش» -داغ کردن(کی)در گفتار ششم از کتاب هفتم «ذخیرهء خوارزمشاهی»در دوازده باب دربارهء انواع داغ کردنها به تفصیل سخن رفته است،بیماریهای که در شمار چنین درمانی قرار میگرفتهاند شانزده بیماری هستند که انواع سردردها از آن جمله است و تقریبا،از این روش به عنوان آخرین دوا در مورد بیمارانی که به روشهای دارویی و غیردارویی دیگر درمان نشده بودند استفاده میشده است."