چکیده:
<P> اثر حاضر به دنبال اثبات این مدعاست که یکی از راههای شناخت خدا، تجربه دینی است. برای این منظور، ابتدا تقریرهای مختلف استدلال تجربه دینی مطرح شده است و سپس به برخی از تجربههای دینی اشاره نمودهایم. در ادامه اشکال یکی از منتقدان استدلال تجربه دینی، یعنی جان هاسپرز مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته است. این اشکال هاسپرز بر آن است که قبول صحت استدلال تجربه دینی مستلزم پذیرش عقاید متناقض و ناسازگار است و این مسأله چیزی جز پذیرش کثرت گرایی دینی نیست. نویسنده در نقد این اشکال دو مسأله را مورد بررسی قرار داده است:</P><P> نخست این که تجربه دینی مانند تجربه حسی، یک منبع شناخت است و دیگر این که عقاید متعارض در باب تجربه دینی را میتوان همانند آراء متعارض در باب تجربه حسی توجیه کرد.</P><P> در پایان چنین نتیجه گرفته شده است که میتوان بسیاری از آراء متعارض در باب تجربه دینی را به تقابل اسماء الهی بازگرداند و صدق و کذب برخی دیگر را با معیار عقل و کتاب مقدس سنجید. هر کدام از تجربهها که با این معیارها هماهنگی داشته باشند، تجربههای صحیح و حقیقی خواهند بود.</P>
خلاصه ماشینی:
"هر کدام از این تجربهها اگر با تجربههای انبیاء و اولیاء الهی مطابق بود مورد پذیرش است در غیر این صورت باید به عنوان تجربه وهمی و شیطانی مورد انکار قرار گیرند، درست همان طور که باید تجربه حسی که توصیفهای متعارض در مورد آن وجود دارد را با تجربههای دیگر انسان یا تجربههای افراد منصف و مورد اعتماد و همچنین با موازین عقلی مقایسه نمود و در صورت سازگاری مورد پذیرش و در غیر این صورت مورد انکار قرار داد.
بنابراین نکتهای که باید در شهود و یا تجربه عرفانی مورد توجه قرار داد، این است که اگر دا خود را در اسمی از اسما متجلی نمود عارف نباید گمان کند که خدا فقط منحصر به آن صفت و اسم است.
« همچنین امام حسین )ع( در فرازهایی از دعای عرفه به همین شناخت خدا از طریق خود خدا اشاره میکند و میفرماید: »کیف یستدل علیک بما هو فی وجوده مفتقر الیک ایکون لغیرک من الظهور ما لیس لک حتی یکون هو المظهر لک، متی غبت حتی یحتاج الی دلیل یدل علیک، و متی بعدت حتی تکون الآثار هی التی توصیل الیک، عمیت عین لا تراک علیها رقیبا، و خسرت صفقة عبد لم تجعل له من حبک نصیبا« چگونه از چیزی که در وجودش به تو نیازمند است به تو استدلال میشود؟ آیا برای غیر از تو ظهوری وجود دارد که برای تو نباشد تا آشکار کننده تو باشد."