چکیده:
نویسنده، در این نوشتار بر آن است تا رویکرد دولتمردان عثمانی به مقوله
اصلاحات و ضرورتهای آن را بررسی کند. پرسشهایی مانند این که امپراتوری
عثمانی در چه شرایطی اصلاحات را به مثابه یک راهحل برگزید؟ اندیشهها و
تحولات تأثیرگذار بر اصلاحات کدامند؟ برداشت سلاطین عثمانی از راه اصلاحات
(در زمان طرح آن) چه بوده است؟ در این میان نقش عوامل خارجی به ویژه غربیها
در اصلاحات نیز از مسائل مهمی است که نگارنده این مقاله در پی یافتن پاسخهای
مناسبی برای آنهاست. دوره زمانی این نوشتار از آغاز عصر لاله (1718 ـ 1730م)
تا ابتدای عهد تنظیمات (1839م) را دربر میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"اما ابراهیم پاشا از نخستین افرادی است که این سنت اعتقادی را در سطح دستگاه حاکمه عثمانی شکست و به احمد سوم در سال 1720م توصیه کرد که ایلچیانی را برای نزدیکی هر چه بیشتر امپراتوری به اروپا، به فرانسه اعزام کند.
36 اگر چه در دوره عبدالحمید اول (1789 ـ 1774م) کم و بیش اقداماتی اصلاحی توسط شخص سلطان و وزیر اعظماش خلیل حمید پاشا (وزارت: 1785 ـ 1782م) صورت گرفت که منجر به ورود مشاوران نظامی خارجی ـ به ویژه فرانسوی ـ به امپراتوری و تأسیس آموزشگاه مهندسخانه توسط بارون دوتوت و اقداماتی شبیه این برای تقویت ارتش و نیروی دریایی عثمانی گردید.
سلیم سوم به ادعای خود از کودکی واله و شیفته دربار فرانسه بود50 و همین مسئله باعث شد، تا توجه خاصی به ظواهر دربار فرانسه داشته و به تقلیدهای ناپخته از آن مبادرت ورزد؛ دعوت از هنرپیشگان اروپایی به کاخ سلطنتی برای اجرای نمایشهای اروپایی، تقلید از شعر و موسیقی غربی و توجه به نوع پوششهای اروپاییان و تقلید از آنها51 از جمله مواردی است که سلطان و اطرافیانش به آن دامن میزدند.
65 در حوزههای فرهنگی هم عملکرد سلطان، در خور توجه بود؛ تأسیس مدرسه طبیه در سال 1827م در استانبول که در نطق افتتاحیه آن سلطان به طور آشکار و برای نخستین بار از غرب به عنوان یک مدل و الگو یاد کرد؛66 اعزام شمار محدودی دانشجو به پاریس در همین سال؛ تأسیس مدرسه سلطنتی موسیقی67 و مدرسه علوم حربیه بین سالهای 1831 تا 183468 و تأسیس مدارس رشدیه که با هدف پر نمودن شکاف بین تحصیلات مذهبی مدارس ابتدایی و تحصیلات دنیوی مدارس آموزش عالی راه افتاده بود، برخی از اقدامات مهم انجام شده به شمار میرود."