چکیده:
بنیانگذاری امپراتوری عثمانی توسط ترکان مهاجر در آسیای صغیر، رویدادی
برجسته و جالب توجه در جهان اسلام به شمار میرود. سیاست استادانه عثمانیان در
مقابله با قدرتهای پیرامون و ترکیب اقوام گوناگون با نژادها و زبانهای مختلف در
نظر اول شگفت به نظر میرسید، اما در دراز مدت امپراتوری آنان را ناتوان ساخت.
پس از قرن دهم هجری (شانزدهم میلادی) این امپراتوری در سراشیبی زوال افتاد،
اگرچه سقوط نهایی بسیار دیر روی داد. نگارنده این مقاله بر آن است نشان دهد
اگرچه دوره سلیمان قانونی، باشکوه مینمود، اما با خود عوامل تلاشی و زوال را به
همراه داشت. از نظر پژوهشگر، سلیمان میخواست با راهکارهایی داخلی بر جهانی
که تغییر خویش را شروع کرده بود، پیروز شود. او در دورانی تعیین کننده در جهان،
سیاستهایی نامناسب در پیش گرفت، سیاستهایی که در دراز مدت باعث سقوط
امپراتوری عثمانی گردید.
خلاصه ماشینی:
"صربستان با شکست در کوزوو ـ مانند بلغارستان پیش از این ـ حکومتی تابعه شد و صربها مجبور گردیدند که تعهدات نظامی خویش را در همه نبردهای بزرگ اوایل تاریخ عثمانی انجام دهند: در حمله بایزید به والاشی در سال 797ه /1395م، در زد و خورد موفقیتآمیز بر ضد صلیبیون در نیکوپولیس14 (Nicopolis)، در 798ه /1396م و نهایتا نبرد مرگبار و شوم آنقوره بر ضد تیمور لنگ در 804ه /1402م پس از آن عثمانیان متصرفات خویش را در آسیای صغیر پیشکش مغولان کردند و مجبور شدند تسلط خود را در اروپا پس از عقبنشینی مغولان از نو برقرار سازند.
به زودی فاتح سنی عثمانی، خود را حامی مسیحیان ارتودوکس و کلیسای یونانی اعلام کرد، بنابراین جهتگیری اصلی و ویژگی فرهنگی امپراتوری را که رهبری ترکان بر دینداران مسلمان و مسیحی بود اعلام نمود [با این حال] حقوق سنتی و الزامات یک بطریق ارتودوکس در حکومت اسلامی برقرار گردید.
اما پرتغالیان قبل از پایان قرن نهم هجری (پانزدهم میلادی) مسیر دریایی دماغه امیدنیک را کشف کردند، بنابراین اهمیت بیهمتای موقعیت جغرافیایی جهان اسلام در داد و ستد بین شرق و غرب پایان پذیرفت، اما به هر حال، سلطان سلیم به سیاست تجاری انحصاری سنتی اسلامی ـ مصری ادامه داد.
به واقع شگفت انگیر است که عثمانیان به سیاست سنتی ـ اسلامی حمایت از تجارت بدون سر و سامان دادن به آن، برای مقابله با نیازها، موقعیت یا قلمرو دنیای نوین ادامه دادند؛ یعنی دنیای پس از اکتشافات جغرافیایی اروپاییان و نتایج انقلابی آنها: دنیای رقابت و انحصارگری؛ به دیگر سخن، سلیمان چگونگی برخورد با دنیای متغیر و متحول قرن دهم هجری (شانزدهم میلادی) و برداشتن گامهای لازم همپای آن دنیای متغیر را در نیافت."