چکیده:
دهلی مهمترین شهر هندوستان شمالی است که راجه پریتوی (prithvi) آن را بنا و در
میان هفت شهر منسوب به این نام، قدیمیترین آنها محسوب میشود، به دلیل موقعیت
جغرافیایی ویژة این شهر، سلسلههای مختلفی در آن حکومت کردهاند که مهمترین آنها ،
سلاطین دهلی میباشند. یکی از شاخههای مهم آنان «شمسیان هند» است و رضیه خاتون،
پنجمین پادشاه این سلسله و نخستین فرمانروای زن مسلمان بود که بر سریر قدرت تکیه زد
و حدود چهار سال (638 – 634هـ) در دهلی با استقلال حکومت کرد و در زمینههای مختلف
اصلاحاتی به عمل آورد.
چگونگی به سلطنت رسیدن رضیه خاتون، وقایع مهم دوران حکومت او و فرجام وی، در این
مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"[46] اطلاعاتی که تاریخنگار معاصر سلطان رضیه، منهاجالدین سراج، در خصوص فرجام وی میدهد بیش از این نیست، اما در طبقات اکبری و سفرنامه ابن بطوطه و کتابهای تاریخی بعدی، دربارة کشته شدن رضیه به دست هندوها چنین آمده است که بعد از شکست رضیه خاتون از سپاهیان برادرش، معزالدین بهرامشاه، رضیه فرار کرد و در حین فرار به دلیل گرسنگی زیاد از کشاورزی چیزی برای خوردن خواست، کشاورز تکه نان خشکی به او داد، ولی رضیه به دلیل خستگی زیاد به خواب رفت.
سراج، پیشین، ص 447؛ یحیی ابن احمد السیهبرندی، تاریخ مبارکشاهی، چاپ اول، (تهران، انتشارات اساطیر، 1382) ص 18ـ 19؛ بدوانی، پیشین، ص 45؛ خواجه نظام الدین احمد، پیشین، ص 59 ـ 60، استانلی لینپول، طبقات سلاطین اسلام، ترجمه عباس اقبال، چاپ دوم (تهران، انتشارات دنیای کتاب، 1363) ص 226؛ اوچوک، پیشین، ص 111؛ سید محمود خیری، اسلام در 14 قرن، چاپ سوم (تهران، انتشارات نوید، 1362) ص 226؛ اوچوک پیشین، ص 111.
سراج، پیشین، ص 58 و 457؛ بدوانی، پیشین، ص 46، خواجه نظام الدین احمد، پیشین، ج 1، ص 65؛ فرشته، پیشین، ص 117، اوچوک، پیشین، ص 111ـ112؛ عمر رضا کحاله، اعلام النساء فی عالمی العرب و الاسلام (بیروت، موسسه الرساله، بیتا) الجزء الاول، ص448؛ محمد التونجی، معجم اعلام النساء، طبع الاول (بیروت، دارالعلم للملایین، 2001م) ص 90؛ محمد حسن رجبی، مشاهیر زنان ایرانی و پارسی گوی از آغاز تا مشروطه، چاپ اول (تهران، انتشارات سروش، 1374) ص 105."