چکیده:
یکی از پرسشهای مهم انسان خردمند از خود و دیگران این است که چه چیزی سبب تعالی و
پیشرفت او در عرصههای مختلف زندگی میشود؟ و چه عواملی در پیشرفت انسانهای بزرگ
تاریخ دخالت داشته است؟ تا اونیز با به کار بستن تجربیات انسانهای موفق به درجاتی
از کمال و تعالی دست یابد؟
پرسش هایی از این قبیل در طول تاریخ بشر ذهن او را به خود مشغول داشته، تا جایی که
دانشمندان بسیاری برای پاسخگویی به این پرسش، دست به کار تألیف و تحقیق شدند و هر
کدام بنا به سلیقه خود با به جا گذاشتن آثاری راههای زیادی را فراروی انسان
نهادهاند.
اما بهترین پاسخها به این پرسش در ادیان الهی و سخنان حاملان وحی آسمانی یافت
میشود.
در این مقاله سعی شده است با استفاده از نهج البلاغه که آیینهای از فروغ
اندیشههای والای
امام علی(ع) میباشد، راهکارهای مفیدی را فراروی انسانهای جویای کمال قرار دهد؛
چنانکه در مقاله دوم )آسیبشناسی کرامت انسان( سعی شده است چالشهایی را که فراروی
کرامت انسان قرار دارد بررسی نموده و معرفی نماید.
بدان امید که خواننده گرامی با استفاده از فرهنگ انسانساز اسلام و سخنان ارزنده
امام علی(ع) گامهای مفیدی به سوی کرامت و تعالی انسانی بردارند.
خلاصه ماشینی:
"به عنوان مثال: امام علی(ع) ارزش انسان را به حدی بالا و والا معرفی میکند که حتی تمام دنیا هم نمیتواند قیمت او باشد: »آیا آزاد مردی نیست که این لقمه جویده دنیا را به اهلش واگذارد؟ همانا بهایی برای جان شما جز بهشت نیست، پس خود را به کمتر از آن نفروشید« )نهجالبلاغه، حکمت 456) نیز در نامهای به فرمانروای مصر)مالک اشتر( ضمن ارائه راهکارهای رسیدن جامعه به سعادت و کرامت، به او سفارش میکند که کرامت انسانها )چه مسلمان و چه غیر مسلمان( را به گونهای پاس دار که دوست داری با تو چنان برخورد شود: »مهربانی با مردم را پوشش دل خویش قرارده، و با همه دوست و مهربان باش.
« )محدث قمی، مفاتیح الجنان، مناجات شعبانیه( در خصوص این مطلب در نهجالبلاغه سخن بسیار است که تنها به بخشی از آنها اشاره میشود: الف - نقش خداباوری در رسیدن انسان به کرامت امام(ع) هنگامی که از شهادت به توحید و خداباوری صحیح خود سخن میگوید، آن را ارزندهترین عامل بالندگی و سعادت در دنیا و آخرت معرفی میکند: »و بر این حقیقت گواهی میدهم که جز الله خدایی نیست و یگانهای بی شریک است.
زمینههای خودباوری در انسان زمینههای بسیاری برای خودباوری وجود دارد که به برخی از آنها از دیدگاه نهجالبلاغه اشاره میگردد: الف - خودشناسی یکی از با ارزشترین زمینههای خودباوری، خودشناسی است، تا جایی که امام علی(ع) در سخنی خودشناسی را سودمندترین دانستههای بشر معرفی فرمود: »معرفة النفس أنفع المعارف« )ری شهری، محمد، ج 6، ص 140، به نقل از غررالحکم( و یا فرمود: »أفضل الحکمة، معرفة الإنسان نفسه؛ بالاترین درجه حکمت این است که انسان خود را بشناسد« )همان(."