چکیده:
بحث مبانی عرفان در مکتب اهل بیت(ع) از بررسی آیات قرآن و فهم مفسران عارف از این آیات جدا
نیست که در سیر تاریخی خود در قالب بیان عارفان و مفسران عرفانی از این سخنان عرضه شده و در
متون گوناگون عالمان نحله های دیگر جای گرفته است. اهمیت بررسی این مبانی، بدین جهت است که
آیات و روایات دارای ابعاد گوناگونی است که این نحله از جهت دانش و زاویه دید خود از آن بهره برده و
برداشتهای متفاوتی متناسب با اهداف هستی شناسانه و انسانشناسانه کردهاند. از سوی دیگر این
گرایش هرچند در بستر فرهنگ عمومی مسلمانان پدید آمد و عارفان برجسته آنء از اهل سنت بودهاند. اما
در میان موّلفان شیعه، رنگ و جلوه دیگری پیدا کرده و معارف بسیار غنیتری ارائه شده است؛ زیرا از
آبشخور دیگری سیراب شده است. مهمترین نکته این برجستگی، پشتیبانی آن به روایات و آموزههای
اهل بیت است. حال اگر نظریه بوخی شیعهشناسان را در نظر بگیریم که معتقدند منبع افکار و منشا
معارف کامل شریعت اسلام، امامان شیعه هستند. یا جنبه باطنی اسلام را تشیع میدانند، اهمیت جایگاه
اهل بیت و تاثیرگذاری آن در عرفان اسلامی و سخنان عارفان و مبانی فکری آنان به خوبی آشکار
میشود. در این مقاله سعی شده با مروری تاریخی از پیشینه این دانش در فرهنگ شیعه و بستر گرایش،
به مبانی عرفان و مهمترین آیات مورد توجه این عارفان اشاره شود .
خلاصه ماشینی:
com"/> تاریخ دریافت: 16/06/95 استاد یار دانشگاه آزاد واحد علوم وتحقیقات تهران تاریخ تـأییـد: 25/09/95 چکیده بحث مبانی عرفان در مکتب اهل بیت(ع) از بررسی آیات قرآن و فهم مفسران عارف از این آیات جدا نیست که در سیر تاریخی خود در قالب بیان عارفان و مفسران عرفانی از این سخنان عرضه شده و در متون گوناگون عالمان نحله های دیگر جای گرفته است.
حال اگر نظریه افرادی مانند هانری کربن را در نظر بگیریم که معتقد است: منبع افکار و منشا معارف کامل شریعت اسلام، امامان شیعه هستند، یا جنبه باطنی اسلام را تشیع میداند، (آشتیانی، 1370: 85) اهمیت جایگاه اهل بیت(ع) و تأثیرگذاری آنها به خوبی روشن میشود و درضمن میفهمیم صرف نظر از نزاعهای کلامی و جبهه بندیهای فرقهای و مذهبی که ممکن است این مذهب برآن مذهب داشته باشد، معارف اهل بیت(ع) به گونهای شمولپذیر و گسترده است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم در فرهنگ عرفانی مسلمانان تأثیر گذاشته و دایرهالمعارفهای عرفانی را از معارف اهل بیت غنی ساخته<FootNote No="2" Text=" همان طور که بعدا اشاره خواهد شد، نازل ترین آن معارف در کتاب حقائق التفسیر ابوعبدالرحمن سلمی است که بخشی از احادیث خود را به روایات نقل شده از امام صادق اختصاص میدهد.
"/>روایاتی که سلمی از امام صادق نقل کرده، کاملا صبغه عرفانی دارد و کمتر در منابع شیعه نقل شده است، اما از ویژگی فرهنگ عرفا، و در سلسله آثار آنان میگنجد و در فضای گرایش این جریان قابل تفسیر و تحلیل و معنا بخش است، و معلوم نیست که چرا این روایات در مجامع حدیثی نقل نشده و اگر امام صادق(ع) چنین مطالبی را گفته باشد، در سلسله راویان مکتب اهل بیت(ع) و منابع شیعی نقل نشده است.