چکیده:
نگاه علمای اصول به خطابهای کلی که حاوی احکام شرعی هستند، متفاوت است. برخی خطابهای کلی را از جنس قضایای خارجیه میدانند و برخی خطابات کلی را از جنس قضایای حقیقیه دانستهاند. براساس این دو دیدگاه، موضوع در خطابهای کلی افراد هستند نه خود عناوینی که در خطاب ذکر شده است. زیرا خطاب کلی منحل به خطابهای جزیی به تعداد افراد موضوع میشود؛ بنابراین باید شرایط تکلیف در آن سوی خطاب وجود داشته باشد تا تکلیف نمودن به آن صحیح باشد. در مقابل این دو دیدگاه، حضرت امام خمینی معتقدند که موضوع این خطابها خود عناوین کلی و طبایع هستند، نه افراد. حکم در این قضایا متوجهی تکتک افراد نیست و این خطابهای کلی منحل به خطابهای جزیی به تعداد مکلفین نمیشود. بنابراین خصوصیات و شرایط افراد در این خطابات معتبر نیست. نتیجهی پذیرفتن این دیدگاه، حل معضلات اصولی در مباحثی مانند مبحث ضد یا خروج برخی اطراف علم اجمالی از محل ابتلاست، زیرا منشأ ایجاد اشکال، شرط بودن حالات مکلفین (مانند قدرت) در تکلیف است که باعث میشود در مواردی مانند خطاب به مهم در مورد ضدین و همچنین خطاب به تکلیفی که خارج از دسترس مکلف است، فعلیت نداشته و متوجه مکلف نباشد.
خلاصه ماشینی:
"نتیجهی پذیرفتن این دیدگاه، حل معضلات اصولی در مباحثی مانند مبحث ضد یا خروج برخی اطراف علم اجمالی از محل ابتلاست، زیرا منشأ ایجاد اشکال، شرط بودن حالات مکلفین (مانند قدرت) در تکلیف است که باعث میشود در مواردی مانند خطاب به مهم در مورد ضدین و همچنین خطاب به تکلیفی که خارج از دسترس مکلف است، فعلیت نداشته و متوجه مکلف نباشد.
این دیدگاه که خطابهای کلی منحل میشوند و متوجهی تکتک افراد شده و باید خصوصیات آنها مورد لحاظ شارع قرار گیرد از لابهلای مباحث مطرح شده در کتب اصولی ایشان قابل استنباط است که به عنوان نمونه به گوشهای از این آرا اشاره میشود.
در این گونه خطابها همانگونه که گفته شد، نظر مشهور علمای اصول بر این است که این خطابهای کلی به نحو قضایای حقیقیه بوده و به تعداد افراد موضوع خود (مؤمنین) منحل میشوند و مانند خطاب شخصی، هر یک از افراد، یک حکم جزیی مخصوص به خود دارند.
در زمان ما و بر طبق قوانین جدید اگر بخواهیم مثال بزنیم مثل این است که مجلس قانونی را تصویب کند به این مضمون که: «کسبه باید هفت درصد از درآمد خود را در پایان هر ماه به عنوان مالیات بپردازند»، این تکلیفی است که متوجهی عنوان کلی «کسبه» شده است، اما این طور نیست که تکتک افراد را بالخصوص مورد توجه قرار داده باشد و با در نظرگرفتن خصوصیات فردی به آنها خطاب نموده باشد."