چکیده:
این تحقیق در راستای توجه به فرهنگ و ادب محلی در شهر یاسوج و با هدف بررسی چگونگی کاربرد و استفاده از واژگان اصیل و قدیمی زبان لری به منظور حفظ منابع ادبی و گفتمانی انجام شدهاست. میزان کاربرد واژگان قدیمی و اصیل لری در منطقة بویراحمد و در شهر یاسوج بر اساس دو متغیر سن و جنسیت نشان داد که هرچه سن افراد کمتر شود، کاربرد واژگان مذکور در گفتار آنان کمتر میشود و به غیر از گروه زنان بیش از پنجاه سال، در ارتباط با جنسیت نیز، این گویشوران زن هستند که برای کسب اعتبار اجتماعی بالاتر، گفتار خود را به زبان فارسی معیار نزدیکتر کرده و ازاینرو کاربرد واژگان قدیمی را در گفتار خود محدود نمودهاند.
خلاصه ماشینی:
"اول اینکه، تعداد گونههای یک زبان یا گویش به حدی زیاد است و در مناطق مختلف پراکنده شده که مطمئنا به تمامی این گویشها و ابعاد مختلف آنها نپرداختهاند و دوم اینکه بیشتر کارهای انجامشده در مناطق مختلف (مانند فرهنگ لغات یا اصطلاحات و...
(زمردیان 1379:13) پژوهش حاضر در راستای گردآوری و توصیفبخشی از واژگان اصیل زبان لری به بررسی ارتباط میان متغیرهای اجتماعی (سن و جنسیت) و متغیر زبانی (واژگان) در جامعه شهری یاسوج میپردازد.
الف ) نمونة واژگانی که بیشتر جوانها نمیدانند و بهکارنمیبرند، اما میانسالان میدانند و تنها در شرایط خاص بهکارمیبرند، همچنین بیشتر افراد مسن هنوز هم آنها را در گفتارشان به کارمیبرند: معادل فارسی آوانگاری واژهی لری باد، باران و طوفان شدید Γeyzærun غیزرون ناهار(به ویژه درقشلاق وییلاق) Čās چاس بزی که هنوزمادرنشده(درشرایط دامپروری) Tīštær تیشتر صبر væxšæ وخشه دیوارسنگ چین kærre کره مخزن گلی که درقدیم ساخته میشد و برای انبارکردن گندم وبرنج و...
بدیهی است گروههای سنی جوانتر، به دلیل باسواد شدن و نیز ارتباطهای اجتماعی بیشتر به ویژه تعامل بیشتر در روابط اجتماعی با افراد فارسزبان، ناگزیر به استفادة مکرر از واژگان فارسی معیار شده و کمکم کاربرد واژگان اصیل خود را به فراموشی میسپارند.
در این تحقیق مشخص گردید که میزان کاربرد واژگان اصیل گویش لری در جامعة شهری یاسوج، در گروههای سنی جوانتر بسیار کمتر است.
دربارة قیاس میان زنان و مردان، مشخص گردید به غیر از زنان گروه سنی بالای50سال که عمدتا سواد خواندن و نوشتن ندارند زنان دیگر جامعه تاحدامکان، با کاربرد کمتر واژگان قدیمیدر گفتارشان، در پی کسب اعتبار اجتماعی هستند؛ بنابراین میزان کاربرد واژگان لری اصیل و قدیمی در زنان 18تا30 سال به کمترین حد خود میرسد."