چکیده:
جاهلیت از منظر قرآن کریم در ابعاد و محورهای گوناگونی قابل بحث است. یکی از این
محورها که در آیات قرآن انعکاس یافته، چگونگی انجام مراسم دینی و عبادت های مردم
عصر جاهلی، به ویژه عرب ساکن در جزیرة العرب است. از آن جا که بشر به لحاظ نیاز و
زمینه فطری نمی تواند فارغ از عبادت باشد، عرب جاهلی نیز مراسم عبادی خاصی داشتند
که به صورت فردی یا جمعی انجام می شد. هر چند اصل این عبادات، غالبا در تعالیم
ادیان آسمانی پیشین، به ویژه دین حنیف ابراهیمی(علیه السلام) ریشه داشت، اما آنان
در چگونگی انجام آن دچار کژی ها و تحریفاتی شده بودند که گاه شکل خنده آور و پوچی
را برای یک عبادت پدید آورده بود. در این مقال با بهره گیری از روایات تفسیری کژی
های عبادی مردم جاهلی را در حدی که قرآن کریم گزارش کرده بررسی می کنیم.
خلاصه ماشینی:
"انگیزه مشرکان از مکاء و تصدیه آیا مکاء و تصدیه به عنوان یک رفتار عبادی ثابت و نهادینه شده در عصر جاهلی رواج داشت؟ و به تعبیری دیگر، آیا مشرکان به قصد انجام عبادت (نماز) در کنار بیت الله الحرام به سوت کشیدن و دست زدن می پرداختند یا آن که این رفتار به انگیزه ای غیر از آن چه اشاره شد صورت می گرفته است؟ در بعضی روایات نقل شده در تفسیر آیه، چنین آمده که مشرکان قریش به هنگام نماز خواندن پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله)در کنار بیت الله الحرام، در دو سوی آن حضرت ایستاده و دو نفر به سوت کشیدن از یک سو، و دو نفر نیز به کف زدن در سوی دیگر می پرداختند تا نماز آن حضرت را بر هم زده و موجب ایذاء وی شوند.
گونه شرک آلود تلبیه جاهلی در قرآن کریم نیامده، اما در روایات تفسیری مربوط به بعضی از آیات، بدان اشاره شده است، از جمله درباره آیه 28 از سوره روم: ضرب لکم مثلا من أنفسکم هل لکم من ما ملکت أیمانکم من شرکاء فی ما رزقناکم فأنتم فیه سواء تخافونهم کخیفتکم أنفسکم کذلک نفصل الایات لقوم یعقلون; خداوند مثالی از خودتان برای شما زده است: آیا (اگر مملوک و برده ای داشته باشید)، این برده های شما هرگز در روزی هایی که به شما داده ایم شریک شما می باشند، آن چنان که هر دو مساوی بوده و از تصرف مستقل و بدون اجازه آنان بیم داشته باشید، آن گونه که در مورد (شرکای آزاد) خود بیم دارید؟ آیات خود را برای کسانی که تعقل می کنند چنین شرح می دهیم."