چکیده:
بسیاری از حوادث و رخدادهای تلخ و ناگوار اجتماعی که حیات جامعه بشر راتهدید میکند و جزء جدانشدنی زندگی اجتماعی و روابط بینالملل شدهاست را میتوان «فتنه» دانست.فتنه و نحوه برخورد انسانها و جوامع بشری با آن از مقولاتی است که همدر قرآن و هم در روایات ائمه اطهار علیهمالسلامبه تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.با مطالعه بخشهایی از نهجالبلاغه که به نوع برخورد امیرالمؤمنینعلی علیهالسلام با فتنههای دوران پس از رحلت پیامبر اعظم صلیاللهعلیهوآله و فتنهگرانی ـ که تاشهادت آن حضرت پیش رفتند ـ پرداخته است، مشخص میشود که حضرتعلی علیهالسلام چگونه و با استفاده از چه روشهایی برای نجات امت اسلام و حفظحکومت اسلامی در مقابل حربههای فتنهگران تلاش کرده و با به کارگیریتمام توان خود در راه خاموش کردن فتنههای ایجاد شده، کوشیده است.با عنایت به مطالب ذکر شده، این نوشتار در پی آن است تا پاسخ دهد کهریشههای فتنه از دیدگاه نهجالبلاغه کدامند؟
خلاصه ماشینی:
"عاملان اجرا کردن این برنامه، انسانهای ضعیفالنفس بودند که روزی در کنارامام رحمهالله و انقلاب اسلامی و در آن به شهرتی دست یافتند و اینک با بریدن از انقلاب، امام و راهولایت با گرایش به دنیا و دنیاطلبی و چرخش به سوی تسلیم در مقابل دشمنان اسلام، فضایجامعه اسلامی ایران را غبارآلود کردند تا حق و باطل در هم آمیزند.
خواهشهای نفسانی (خودخواهی و هواپرستی)؛ امام علی علیهالسلام به آنها که با او دست بیعت دادهاند، میفرماید: ای مردم!
این حالت که دلیل ترسامیرالمؤمنین علیهالسلام برای انسانها است از جمله زیر بهتر درک میشود که فرمود: ایها الناس ان اخوف ما اخاف علیکم إثنان، اتباع الهوی، وطول الامل فأما اتباع الهوی فیصدعن الحق.
امام امیرالمؤمنین علیهالسلام در خطبه قاصعه عبرتآمیزترین بیان را درباره استکبار و گردنکشیچنین فرمود: خدا را خدا را (از او بترسید) در گردنکشی و خودپسندی، که از نادانی و کبر برمیخیزد؛ چراکه کبرپدید آورنده دشمنیها و امید نگاههای شیطان است که به آن مردمان گذشته را در قرنهای نهجالبلاغه، خطبه 50.
عدم اخلاص در دین امام علی بن ابیطالب علیهالسلام هنگام برگشت از نبرد صفین در خطبهای وضع مردم را پیش از بعثتپیامبر اعظم صلیاللهعلیهوآله بیان نموده و در همان ابتدای کلام هنگام ستایش پروردگار فرمود: ستایش میکنم خداوند را به خاطر اتمام نعمتش، و تسلیم در برابر عزتش و حفظ و نگهداریاز معصیتش!...
کسانی که در برابر رهبری جامعه که بر اساس وحی و امامت و ولایت مشخص شده است بهرأی خود متوسل میشوند، یا به خطوط دیگر گرایش پیدا میکنند در دامن فتنه خواهندافتاد."