چکیده:
انقلاب اسلامی در مراحل سهگانه خود، یعنی ایجاد، استقرار و توسعه، با محوریت فقه حرکت کرده است. در مرحله ایجاد با استفاده از فقه سنتی، در مرحله استقرار با استفاده از فقه پویا و هم اکنون و در مرحله توسعه از کشور و دولت اسلامی به «تمدن اسلامی»، نیازمند فقه حکومتی است. در مقاله حاضر، مراحل پیش گفته تبیین و به ضرورت استمداد از فقه حکومتی برای گذار از مرحله استقرار به مرحله توسعه استدلال شده است. بررسی وضعیت فقه در دوره ایجاد و استقرار انقلاب و ترسیم خطمشی گذار از دوره موجود به دوره توسعه انقلاب و نرمافزار مورد نیاز آن، بخش پایانی مقاله را به خود اختصاص داده است.
In its three stages namely development, consolidation and expansion, Islamic revolution has walked in the path of feqh. In the development stage it applied traditional feqh, in the consolidations stage it used dynamic feqh and currently i.e. the expansion stage from country and Islamic state to "Islamic civilization" it requires state feqh. This study explains the abovementioned stages and argues the necessity to utilize state feqh in transition from consolidation stage to expansion stage. Finally it examines the condition of feqh in the development and consolidation stage and draws the outlines of transition from the current conditions to the expansion of revolution and its required software.
خلاصه ماشینی:
بر همین اساس پس از ایجاد انقلاب اسلامی و در دوره استقرار، بر اثر تلاش اندیشهوران فقه، فقه شیعه در برخورد با مسائل و موضوعات جدید در عرصه اجتماع و حکومت با یک گام به پیش، از حالت دگم خویش به در آمد و با استناد بر لزوم استفاده از علوم تخصصی دیگر در حیطه موضوعشناسی و نیز با به رسمیت شناختن تأثیر زمان و مکان در اجتهاد و استنباط احکام اسلامی، فضایی به مراتب بازتر و گستردهتر از قبل فرا راه فقه گشوده شد.
(بیانات مقام معظم رهبری، 29/8/64) این [مسئله تأثیر شرایط زمان و مکان در فتوای فقهی] یک چیزی است که اگر فقهای بزرگوار ما و فضلای بزرگ در خصوص حوزه علمیه قم بر روی آن تکیه کنند، ابواب جدیدی از مسائل اسلامی و احکام الهی برای مردم باز خواهد شد و ما مشکلات جامعه را بر مبانی تفکر اسلامی.
(بیانات مقام معظم رهبری، 10/9/66) هر چند حرکت به سوی فقه حکومتی، در سالهای اخیر حرکتی خزنده و آرام داشته، اما همین حرکت آهسته، نوید تدوین نوین فقه شیعه براساس ایده اداره حکومت و اجتماع را میدهد: در فقه ما به مسائل سیاسی به بعضی از فصول مباحث سیاسی کمتر پرداخته شده مگر در این اواخر که در این مرحله قبل از تشکیل جمهوری اسلامی و بعد از تشکیل جمهوری اسلامی تا حالا، مباحث سیاسی هم با همان توسع و عمق مباحث عبادات و معاملات مورد بررسی ما قرار گرفته است.