خلاصه ماشینی:
"تحلیلی بر سیاست خارجی شوروی (قضیۀ آذربایجان 1325؛1320) نوشتۀ دکتر محمود عبد اللهزاده پژوهشگر ارشد در مرکز پژوهشهای ژئوپولیتیک و مرزهای بین المللی-دانشگاه لندن تقریبا پنج ماه پس از اشغال ایران بوسیلۀ نیروهای بریتانیا و شوروی درشهریور 1320،یکی از مقامات وزارت خارجۀ بریتانیا دربارۀ سیاست آیندهکشورش در ایران چنین نوشت: «به نظر میرسد که اگر روسها از جنگ پیروز بیرون آیند،بهگونهای اجتنابناپذیر خواهان حفاظت مرزهایشان در برابرحملههای احتمالی آینده خواهند بود و بدین منظور نه فقطقسمتهایی از فنلاند،دولتهای بالتیک و رومانی را که پیش ازحمله آلمان به دست آوردهاند به خاک خود منضم خواهند ساخت،بلکه یک کمربند حفاظتی مشابه در آذربایجان ایران ایجاد خواهندکرد تا امنیت حوزههای نفت قفقاز تأمین شود.
در جریانبحران امتیاز نفت شمال در اواسط سال 1323،حزب توده در نتیجۀ برگزاریتظاهرات در تهران و بویژه در آذربایجان به مخالفت با دولت ساعد و به سوداتحاد جماهیر شوروی و خلع سلاح کردن نیروهای پلیس و ژاندارم از طریقمقامات شوروی در آذربایجان،به اعتبار خود لطمه زد و بسیاری از مردممتقاعد شدند که این حزب چیزی بیش از یک ابزار سیاسی شوروی در ایراننیست.
روسها هم نیروهای خود را تا تاریختعیین شده(دوم مارس 1946)از ایران بیرون نبردند و به قوام نیز توضیح قانعکننده در این باره ندادند،جز آنکه مطالب گذشته را بازگو کردند مبنی بر اینکهاز حضور عوامل فاشیست و امپریالیست در نزدیکی مرزهای شوروی بیمدارند و نیز اینکه در کنفرانس صلح ورسای پس از جنگ جهانی اول،هیأتنمایندگی ایران که حکیمی هم عضویت آن را داشته ادعای پس گرفتن باکو،ترکستان،و ارمنستان را کرده بوده و همین شخص تا پیش از روی کار آمدنقوام نخستوزیر ایران بوده است،بنا بر این ادعاهای ارضی ایران نسبت بهشوروی هنوز در محافل رسمی ایران توسط مأموران عالیرتبه این کشورحمایت میشود."