چکیده:
در مقاله گذشته «انفال» را از دیدگاه قرآن و احدیث و اهل لغت ، مورد ارزیابی قرار دادیم و اینک در این مقاله فیئ را - که یکی دیگر اتز اموال عمومی جامعه مسلمین است -مورد بررسی قرار میدهیم. معنای فیئ چیست؟ و حکم آن در قرآن و احدیث گدام است ؟ آیا داخل در «انفال» است یا نه؟ مصارف فیئ در قرآن و دیدئگاههای اهل سنت، مثل ابوحنیفه و شافعی در این مساله چگونه است؟ مراد از «ذوی القربی در آیه مصرف فیئ کدام است بیان اختلاف شیعه و سنی در این خصوص و برخی از مسائل دیگر مربوط به این باب دیگر از نظر میگذرد:
خلاصه ماشینی:
سؤال در مفاد آیه و دلالت آن،ممکن است اشکالی پیش بیاید،و امام فخر رازی در تفسیر کبیر خود(ج285/29)، آن را اینگونه نقل میکند که مطابق برخی از تواریخ معتبر، غنایم یهودیان بنی النضیر،بدون جنگ در اختیار مسلمانان قرار نگرفت،بلکه با لشگر و قتال انجام شد زیرا قلعههای آنان در محاصره سربازان اسلام قرار گرفت و حتی درگیری مسلحانه نیز بهوقوع پیوست پس آیۀ مزبور،با مطالب گفته شده در بالا چندان سازگاری ندارد.
مراد از ذوی القربی، خویشاوندان پیامبر و بنی هاشم است،که لازم است زندگی آنها بدون نیاز به دیگری اداره شود،بخصوص که آنان از گرفتن زکات،که جزء اموال عمومی است،محرومند و دلیل این مدعا همراه خودش است،زیرا الف و لام داخل شده بر ذوی القربی عوض از مضاف الیه است،یعنی خویشاوندان پیامبر و بنی هاشم،وگرنه معنی ندارد که مراد،خویشاوندان عموم مردم باشد زیرا در اینصورت همه مسلمانان را شامل میشود،چرا که همه خویشاوندان یکدیگرند و از این نظر،اختلافی میان فقها و مفسران شیعه وجود ندارند و حتی برخی از بزرگان عامه نیز از قبیل امام فخر رازی در تفسیر کبیر(ج29/)و برسوئی در روح البیان،و سید قطب در فی ظلال القرآن و مراغی در تفسیر خود و«آلوسی»در تفسیر روح المعانی،این نظر را پسندیده و مورد قبول قرار دادهاند.