خلاصه ماشینی:
"حکومت ایران نیز نخواست درهای خود را به روی پناهندگان تاجیک بگشاید؛ -درگیریهای درۀ فرغانه باعث شد که در حدود یکصد هزارنفر(به طور عمده مسختی)از این منطقه بگریزند یا تن بهمهاجرت بدهند؛ -دست کم...
250/ نفر مجبور گشتند به سبب ویرانیهایمحیط زیستی مناطقی را که در معرض این وضع قرار داشتند،ترک گویند؛ -دو میلیون نفر به وطن به اصطلاح قومی خود در حوزۀکشورهای مشترک المنافع برگشتهاند؛ -از این گذشته،قزاقستان بازگشت حدود هفتاد هزار قزاق راکه در جریان جنگ افغانستان گریخته بودند از مغولستان و ایرانو ترکیه تدارک دید و سازماندهی کرد؛ -با حمایتهای حکومت آلمان 560000 آلمانی(از مجموعیک میلیون و یکصد هزار نفر در سال 1989)از 1992 آسیایمرکزی را به سوی آلمان ترک گفتند.
برای مثال در سال 1994 تنها در قرقیزستان116000 نفر از مناطق روستایی در جنوب کشور به مناطقشمالی کشور که صنعتی شدهتر است،کوچیدند؛ -حکومت شوروی در دهههای سی و چهل قرن میلادیحاضر گروههای متنوعی را به آسیای مرکزی کوچ داد تا چهرۀقومی این منطقه را مخدوش کند.
با آن کهکمیساریای پناهندگان سازمان ملل میگوید هیجده هزار خانۀ ویرانشده را بازساری کرده و سازمانهای دیگر بین المللی نیز در اینمنطقه بر حضور خود افزودهاند،با این حال نزاعهای مرگبار چنان براوضاع غلبه دارد که کمکهای یاد شده تأثیر چندانی ندارد و وضععمومی کشور و مردم را در مجموع تغییر نمیدهد.
گزارش شه است که تا مقطع زمانی 1996 روسیان(یک میلیونو هفتصد هزار نفر)،اوکراینیها(61000 نفر)و و روسیان سفید(29000 نفر)مقیم در پنج جمهوری آسیای مرکزی بخش اعظمدارائیهای خود را فروختند و آن چه را که بر جای ماند بستهبندیکردند و با قطار به مسکو یا سنپترزبورگ فرستادند."