چکیده:
«استعاره» به عنوان مهمترین نوع مجاز و ساختارهای بیانی دارای اهمیت و جایگاه والای معرفتی و زیباشناختی است. در حوزه مطالعات ترجمه نیز بسیاری از صاحبنظران بر این عقیدهاند که ترجمه استعاره دشوارترین بخش ترجمه یک متن است. این مسئله در خصوص ترجمه متنی همچون قرآن کریم که کتابی است آسمانی و وحیانی، نمود و اهمیت بیشتری پیدا میکند.در مجموع با توجه به نظرات اندیشمندان پیشین و حاضر در چگونگی ترجمه و معادلیابی استعاره، میتوان به روشهایی همچون ترجمه استعاری، تحتاللفظی، معنایی، تشبیهی و... رسید که به نظر میآید با توجه به تعریف و کارکرد هر یک از مفاهیم ترجمه و استعاره و با در نظر گرفتن نوع متن قرآن کریم، روش ترجمه تحتاللفظی استعارههای قرآنی همراه با افزودههای تفسیری و یا معنا و پیام نهایی استعاره، مناسبترین و کارآمدترین روشها در ترجمه باشد. چرا که در این روش میتوان علاوه بر حفظ ساختار، سبک و سیاق و اصالت متن اصلی و ویژگیهای فرهنگی آن، با افزودن توضیحات تفسیری یا پیام نهایی استعاره، خواننده را در جهت فهم بهتر و کاملتر یاری نمود.در مقابل، بررسی ترجمههای قرآن کریم نشان میدهد که مترجمان معمولا روشهای مختلفی را در ترجمه استعاره به کار بستهاند که این امر علاوه بر اینکه موجب سردرگمی خواننده ترجمه در برقراری ارتباط با متن مبدأ، و عدم دریافت جنبههای معرفتی و زیبایی شناختی آن میگردد، نشان از عدم وجود و یا ضعف «نظریه ترجمه» در ترجمه استعارههای قرآنی نیز دارد.
خلاصه ماشینی:
"دسته دیگری از مترجمان استعاره را به تشبیه ترجمه کردهاند، به عنوان مثال آقای «الهی قمشهای» پیری را به فروغ و آقای «خرمشاهی» به برف تشبیه کرده است، که این امر در نهایت از ارزش و اعتبار ترجمه خواهد کاست، چرا که همچنان که بیان شد هر یک از ساختارهای بلاغی، از جمله استعاره و تشبیه دارای کارکرد و ارزش ارتباطی خاص خود است و شخص بلیغ با آگاهی و دقت کامل به انتخاب شیوههای ارائه سخن خود میپردازد، لذا در موارد مقتضی از استعاره یا تشبیه یا هر شیوه دیگری در انتقال منظور خود استفاده میکند.
با توجه به دشواری ترجمه استعاره موجود در آیه، نگارنده روش اخیر را ترجیح میدهد، چرا که جامع میان الفاظ و معانی آیه قرآنی است، بنابراین ترجمه پیشنهادی، یک ترجمه تحتاللفظی – تشبیهی – معنایی است بدین صورت: خداوند گرسنگی و ترس را [همچون لباسی بر تن آنان کرد و طعم تلخ آن را] به (تمام اهل) آن (شهر) چشاند.
اما با توجه به تعریف و کارکرد ترجمه یعنی «بازسازی یک متن در زبانی دیگر با رعایت سبک و سیاق و روح متن اصلی و حفظ کامل صورت و معنای متن مبدأ در زبان مقصد» و با در نظر گرفتن نقش و کارکرد استعاره در میان قالبها و الگوهای بیانی و بلاغی، به نظر میرسد در میان روشهای مطرح شده، روش ترجمه تحتاللفظی استعاره همراه با افزودههای تفسیری یا معنا و پیام نهایی استعاره (جهت تبیین و توضیح) مناسبترین و کارآمدترین روش باشد."