چکیده:
هدف این مقاله تدوین چارچوب های برنامه درسی متناسب با تنوع فرهنگی در ایران است. برنامه درسی اساسا یک سند سیاسی ـ فرهنگی و مقوله ای زمینه مند و حساس به فرهنگ است و در صورتی اثربخش خواهد بود که عناصر تشکیل دهنده آن با ویژگی های فرهنگی جامعه و به تبع آن با ویژگی های فرهنگی یادگیرنده سازوار و متناسب باشد. این مقاله می کوشد بر مبنای روش توصیفی ـ تحلیلی، ابتدا به بررسی وضعیت کنونی ایران از حیث تنوع فرهنگی و قومی پرداخته، سپس ضرورت طراحی برنامه های درسی چندفرهنگی را از دو بعد «فراملی» و «ملی» مستدل سازد. در مورد ضرورت های فراملی وجهانی چنین برنامه هایی، از جمله می توان به رویکرد «برنامه درسی چند فرهنگی» و «ضرورت های عصری» اشاره نمود. در مورد ضرورت های داخلی نیز در این مقاله به دو الزام «قوانین بالادستی» و «شرایط خاص سیاسی و جغرافیایی ایران» اشاره خواهد شد. در ادامه، ضمن تشریح اهداف برنامه درسی چندفرهنگی، چالش های تدوین چنین برنامه هایی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در پایان، راهبردهای عملی استقرار برنامه درسی چندفرهنگی، بر مبنای چالش های فرارو و نیز در راستای اسناد بالادستی کشور برای سیاست گذاران و برنامه ریزان نظام تعلیم و تربیت ایران پیشنهاد شده است.
خلاصه ماشینی:
"از میان این صاحبنظران،دیویدمن{o1o}(1997)اهداف برنامه درسی چند فرهنگی را به موارد اساسی زیر محدود میکند:برابری آموزشی،دانش گسترده درباره گروههای مختلف قومی و فرهنگی و درک مفاهیم بین فرهنگی،بین گروهی،بین قومی در کلاس،مدرسه و جامعه.
انجام تدریس و ارزشیابی به روشهایی که از نظر فرهنگی برای دانشآموزان دارایقومیتهای متنوع مفهومیابی شده و اتخاذ فرایند آموزشی که نتایج اثربخشتری داشتهباشد،مورد توجه برنامه درسی چند فرهنگی است.
ضرورت توجه به تدوین برنامههای چند فرهنگی به عنوانیک تکلیف قانونی که در«اسناد بالادستی»کشور بدانها اشاره شده و به نوعی جزءتکالیف قانونی برنامهریزان در این عرصه محسوب میشود و ویژگی دوم در واقع ناظر بهموقعیت«خاص سیاسی-جغرافیایی ایران»میباشد که تدوین برنامه درسی با رویکردچند فرهنگی را بیش از هرزمان دیگری،ضروری میسازد.
در اصول مختلف«قانون اساسی»،«مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی»،«سند چشمانداز توسعه بیستساله ایران 1404»و همین طور در«فلسفه تربیت رسمی و عمومی»به عنوان یکی ازاسناد بالادستی نظام تربیتی کشور به تناسب،به بخش اعظمی از ابعاد مهم رویکردچند فرهنگی تأکید شده است.
ب. تبیین ضرورت تدوین برنامه درسی چند فرهنگی از منظر شرایط خاص سیاسی-جغرافیایی ایران شرایط خاص سیاسی و جغرافیایی هرکشور و نیز نوع جهتگیری و تعاملی که دولتمرکزی با قومیتها و فرهنگهای مختلف دارد،تا اندازه زیادی در وحدت ملی آن تأثیرگذاراست.
تبیین اهداف برنامه درسی چند فرهنگی برای سیاستگذاران،مدیران و برنامهریزاندرسی در جهت اصلاح و تغییر نگرش آنها در خصوص مفهوم و اهداف آموزش چند فرهنگی همان طوری که در بخش«چیستی»و«چالش»های مقاله آمد،هنوز بسیاری ازسیاستگذاران آموزشی با مفهوم و اصول اصلی برنامه درسی چند فرهنگی ناآشنا هستند واین ناآشنایی سبب شده است تا تصورات ناصوابی از این رویکرد تربیتی داشته باشند."