چکیده:
علی اکبر دهخدا، چهره ی کم نظیر عرصه ی ادب ایران، با گردآوری بیش از 3000 ضرب المثل و شعر عربی در جای جای کتاب امثال و حکم، به عنوان ضرب المثل عربی رایج در زبان و ادبیات فارسی و یا به عنوان شاهدی از ادبیات عرب برای مقایسه و تطبیق با امثال فارسی، اشراف و عمق نظر خود را نه تنها در ادب فارسی بلکه در ادبیات عرب نشان داد و با این خدمت شگرف و عظیم، دائره المعارف بدیع و کم نظیری برای امثال عامیانه و ادبی فارسی فراهم آورد و راه را برای پژوهش های ادبی پس از خود هموار کرد.
غور و تامل در امثال و اشعار عربی این مجموعه ی ارزشمند نشان می دهد که خالی از برخی لغزش ها نیست، ازجمله: سخت فارسی زده است، رسم الخط عربی در آن ها رعایت نشده، غلط املایی دارد، در برخی موارد مفهوم درستی از آن ها فهمیده نشده، ژولیده و آشفته است، جمله ها، کلمات و حروف اضافی و یا ناقص دارد، در اعراب و نقش دستوری کلمات اهمال صورت گرفته، فاصله ی حروف، کلمات و نقطه های بی مورد به گونه ای است که خواننده را در تشخیص معنا و فهم ابتدا و انتهای جمله ها سردرگم می کند، غالب اغلاط این کتاب موجب فهم نادرست عبارات می شود و خالی از اغلاط مکرر و یکسان نیست.
The prominent Iranian writer Ali Akbar Dehkhoda has explained in his "Amsal va Hekam" over 3000 Arabic poems and proverbs current in Persian language and literature. In this book which as a great work، serves as an encyclopedia for Persian colloquial and literary proverbs، he reveals his deep knowledge of both Persian and Arabic literature.
Reading closely through the text، however، we realize that it is overly Persianized، the Arabic script is not observed، and the text is full of dictation errors. In addition، it contains additional sentences، words، and particles; the words do not carry the exact declensions; and unnecessary spaces and punctuations are found in great number. All of these flaws make the reader confused and unable to grasp the intended meaning of the expressions.
خلاصه ماشینی:
"غور و تأمل در امثال و اشعار عربی این مجموعهی ارزشمند نشانمیدهد که خالی از برخی لغزشها نیست،از جمله:سخت فارسی زده استرسم الخط عربی در آنها رعایت نشده،غلط املایی دارد،در برخی موارد مفهومدرستی از آنها فهمیده نشده،ژولیده و آشفته است،جملهها،کلمات و حروفاضافی و یا ناقص دارد،در اعراب و نقش دستوری کلمات اهمال صورت گرفته،فاصلهی حروف،کلمات و نقطههای بیمورد به گونهای است که خواننده را درتشخیص معنا و فهم ابتدا و انتهای جملهها سردرگم میکند،غالب اغلاط اینکتاب موجب فهم نادرست عبارات میشود و خالی از اغلاط مکرر و یکساننیست.
(2)-به نظر میرسد دهخدا در نقل امثال عربی علاوه برمنابع فارسی به دو کتاب مجمع الامثال میدانی والعراضة رجوع کرده است؛زیرا در موارد معتنابهی آنها را مستقیما از دو منبع مذکور نقل کرده و در نظایر و- منابع امثال و حکم کتب فارسی بوده است.
5-اهمال در تشخیص درست معنای جمله: -«اذا قل مال المرء قل حیاءه/و ضاقت علیه أرضه و سماءه» -«و اصبح لا یدری و ان کان حازما/اقدامه خیر له ام وراءه»(117/27) دهخدا این ابیات راکه در کتاب الامل و المأمول(50)آمده،بدون ذکر منبع،در ذیل بخش«از تو حرکت از خدا برکت،ص 114»آورده،حال آنکه موضوع بیتتأثیر بد فقر برآدمی است که او را بیحیا،پریشان و حیران در زندگی میکند و ربطیبه عنوان آن ندارد."