چکیده:
از شاخصهای رشد و توسعه هر کشور، توان و ظرفیت علمی بالفعل آن است. به منظور تدوین برنامهها و طرحهای هدفمند و اصولی در جهت ارتقای سطح علمی کشور، سنجش و اندازهگیری انتشارات علمی، امری کاملا ضروری است. در این راستا، یکی از رایجترین روشها برای بررسی وضعیت تولیدات علمی، بهرهگیری از روش علمسنجی است. این روش یکی از مهمترین روشهای کمی در حوزههای پژوهشی علوم کتابداری و اطلاعرسانی است که در سه دهة اخیر رشد فزایندهای داشته است. طی سالهای اخیر در ایران منابع بسیاری در این حوزه چاپ و منتشر شده و پژوهشهای بسیاری با بهرهگیری از این شیوه به انجام رسیده است. از این رو، به منظور ارائه تصویری روشن، علمی و واقعی از وضعیت علمسنجی در ایران، مقاله حاضر به بررسی و تحلیل عمده آثار فارسی منتشر شده در این حوزه پرداخته است. بررسیها نشان میدهد آغاز انتشار منابعی در این حوزه، به اوایل دهة 1370 و به انتشار مقالهای ترجمه شده بازمیگردد، اما بیشترین منابع این حوزه تألیفی است. در مجموع، با گذشت 17 سال از آغاز بحث علمسنجی در ایران، توجه روزافزونی به این مبحث مشاهده میشود. حجم بالای منابع انتشار یافته و اقدامهای انجام شده، محکمترین گواه بر این ادعاست. عمده منابع انتشار یافته، پژوهشی است. سنجش کمی تولیدات علمی، ارجح بر سنجش کیفی است و پایگاههای اطلاعاتی مؤسسه اطلاعات علمی آمریکا، به شکل گستردهای در تحقیقات تحلیل شدهاند. شاخصهای علمسنجی، همکاریهای علمی و ترسیم نقشه علم، از جمله
خلاصه ماشینی:
"نخستین پژوهش در این زمینه که نخستین پایاننامه در حیطه علمسنجی در ایران نیز به شمار میرود، پایاننامه کارشناسی ارشد «توسلی فرحی» (1373) با عنوان «بررسی کمی اطلاعات پزشکی و زیستپزشکی تولید شده اعضای هیئت علمی سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران، شهید بهشتی طی سالهای 65-70» است.
2. پژوهشهایی که به تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در تولید علم جهانی بر اساس میزان انتشار مقالههای ایشان در پایگاههای اطلاعاتی مختلف نظر داشتهاند: طی دهههای اخیر، افزایش سریع حجم انتشارات علمی، موجب شده است تا شیوههای نوینی برای سازماندهی و انتشار منابع در نظر گرفته شود.
5. سیر مطالعاتی پژوهشهای انجام شده در این حوزه حاکی از آن است که در مجموع، زمینههای تحقیق عمدتا مشابه بوده و مواردی مانند تعیین وضعیت کمی تولید اطلاعات علمی، ارزیابی پژوهشگران، مؤسسههای پژوهشی و دانشگاهها، مجلههای علمی و کشورها، انتخاب مجلة مناسب برای چاپ مقاله، پژوهشگر برتر و مانند آن را در بر میگیرد.
از دیگر اقدامهای انجام شده در حوزه علمسنجی، ایجاد گروههای علمسنجی در مراکز و سازمانهای مختلف مانند پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و مرکز تحقیقات سیاستهای علمی کشور و تشکیل کمیتههای علمسنجی در برخی دانشگاههای کشور بویژه دانشگاههای علوم پزشکی برای رصدکردن تولیدات علمی این مؤسسههاست.
بررسی کمی اطلاعات پزشکی و زیستپزشکی تولید شده توسط اعضای هیأت علمی سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی طی سالهای 70-1365."