چکیده:
یکی ازدیدگاه های مطرح در خصوص منبع و منشا حجیت سنت پیامبر در تبیین محتوای وحی و نیز ولایت بر امور مسلمین، نظریه تفویض دین به پیامبر است. بر اساس آن پیامبر و همچنین امامان به لحاظ برخورداری از خلق عظیم و تربیت ویژه به مرتبه ای رسیده اند که مظهر علم و اراده خدا شده اند و بدین لحاظ هرچه گفته یا کرده اند، عین خواست و اراده خداست و از همان اعتبار و حجیت برخوردار است. در این نوشتار تلاش بر این است، نظریه یاد شده با تکیه بر آراء مفسران شیعه مورد تامل و نقد قرارگیرد.
خلاصه ماشینی:
برخی از اندیشمندان شیعی با استناد به روایات باب هفتم«کتاب الحجة»اصول کافی وبرخی دیگر از منابع روایی شیعه و الهام از نظریۀ عرفانی ولایت،منشأ و منبع سنّت راتربیت ویژۀ پیامبر و برخورداری ایشان از خلق عظیم دانسته و بر این باورند که آن حضرتبه مرتبهای از قرب به خدا و عصمت رسیده که مظهر ارادۀ خدا شده بود و هرچه میگفتیا انجام میداد،مرضی و بلکه عین ارادۀ خدا بود و همین در مورد ائمّه نیز جاری است؛ازاینرو برای پیامبر و ائمّه قائل به نوعی استقلال در تشریع احکام دینی و حکومتی شدهاندکه از آن در لسان روایات به تفویض امر دین تعبیر شده است و این معنا نیز با توحیدربوبی هیچ منافاتی ندارد(نک:نجارزادگان،خلق عظیم و تفویض دین،ش 84).
این نظر که احکام حکومتی آن حضرت در همۀ موارد متکی به وحی نبوده،از سویبسیاری از مفسران پذیرفته شده است؛امّا این ادّعا که پیامبر درصدور چنیناحکامی بهخود وانهاده بود و اقوال و افعال او به لحاظ برخورداری از خلق عظیم یا ولایتی که ناشیاز تجربه اتحادی و قرب به خداست مورد تأیید و بلکه عین خواست خدا بوده است،باظواهر آیات متعددی از قران کریم که حاکی از نظارت عالیۀ خداوند بر این قبیل آراء واحکام آن حضرت و اعمال و تصرف در آنها است،منافات دارد؛از آن جمله: الف.