چکیده:
این مقاله با استناد به شواهدی نشان می دهد که مکتب معارفی میرزا مهدی اصفهانی دارای مولفه های یک مکتب تفسیری مستقلی است. تفسیر مناهج البیان ملکی میانجی شاخص ترین اثر تفسیری مکتب تفکیک است. او تلاش کرده است براساس آموزه های استاد خود مکتب تفسیری حوزه خراسان را پایه گذاری کند.
خلاصه ماشینی:
در این میان تفسیر مناهج البیان تألیف آیة اللّه شیخ محمد باقر ملکی میانجی مهم-ترین اثر تفسیری مکتب معارفی خراسان است که میتواند ما را با چارچوبهای اینمکتب تفسیری بیشتر آشنا کند و تحقیقاتی خوبی هم در زمینه معرفی و شناسایی اینکتاب بهعنوان یک اثر مستقل تفسیری صورت گرفته است که در میان آنها پایاننامهکارشناسی ارشد علی نقی خدایاری و مقاله سید محمد ایازی درخور توجه است.
3. آثار سودمند برای شناسایی مکتب تفسیری حوزۀ خراسان شناخت مکتب تفسیری حوزۀ خراسان و اصطیاد مؤلفههای آن در میان دو نوع از آثاربهجایمانده از اصحاب تفکیک امکانپذیر است:نخست آثاری که به شکل مستقیمبه خود قرآن و یا تفسیر آن مربوط است و در درجۀ بعد آثاری که در مباحث معارفی ویا سایر علوم دینی نگاشته شده است.
6. سورة الحمد و تسمی فاتحة الکتاب،از آیة اللّه شیخ محمد تقی شریعتمداری؛مؤلف این کتاب که از شاگردان مطهری بوده و از مشی فلسفی استاد خویش کنارهگرفته است(نک:شریعتمداری،13-17)به روش اجتهادی به تفسیر قرآن میپردازد ودر خلال بحث خود در موارد متعددی(شریعتمداری،11،29،39،47،51)که برخیاز آنها بنیادین است به نقد دیدگاههای صاحب تفسیر المیزان میپردازد.
تفسیر مناهج البیان با مؤلفههای خاصی که دارد میتواند گواه آن باشد که حوزۀخراسان در زمینۀ تفسیر قرآن نیز صاحب مکتب است و یا اینکه دستکم میتواناین تفسیر را تلاشی در جهت پایهگذاری مکتب تفسیری حوزه خراسان ارزیابی کرد.
مواردی که آمد،تنها نمونهای از نقدهای مناهج البیان بر دو تفسیر المنار و المیزانبود؛ولی نکتۀ مهم آن است که میانجی با تلاش برای نقد این دو دیدگاه تفسیری مهم-ترین زمینه را برای متمایز ساختن مکتب تفسیری حوزۀ خراسان فراهم کرد.