چکیده:
این مقاله، ابتدا به حیات علمی و سیاسی دکتر طه عبدالرحمن، اندیشمند معاصر مغربی میپردازد و مهمترین آراء وی و نیز طرحهای کلان فکری او را بیان میکند. از اینرو، ضمن جستاری در نظام فکری طه، نگاهی تحلیلی ـ نقدی به موقعیت وی در عالم اندیشه اسلامی عربی میافکند و کنکاشهایی در اندیشههای معرفتی او صورت میدهد. این مقاله با رویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی، به بررسی اندیشههای دکتر طه عبدالرحمن پرداخته و با نگاهی تحلیلی ـ نقدی زوایایی از اندیشه وی را روشن ساخته است.
خلاصه ماشینی:
"جابری اندیشه عربی را در اصل اندیشهای بیانی میداند و در اینباره به طرح مباحث مجاز و قیاس و تمثیل و تشبیه میپردازد که ذهن عربی آنها را اساس و ابزار اندیشهورزی خویش ساخته است، اما این شیوه، با دو رویکرد دیگر که یکی از یونان و دیگری از شرق است ممزوج گردید: برهان از یونان، و شهود و عرفان از شرق و بخصوص ایران.
باید اشاره کرد که در مسیر سلوک معرفتی که طه پیشنهاد میدهد شاید مرتبه سوم آن بعد از سالها محقق شود و در این حالت، تا پیش از حصول عقل مؤید، سلوک قبل از آن تا حد زیادی مؤمنانه است و قطعا در صورت بروز شبهات و بخصوص شبهات برون دینی، از عهده جواب برنیامده و بیتردید شخص سالک دچار تزلزل معرفتی شده و ادامه راه برایش تحملناپذیر خواهد شد؛ هرچند که با وصول به عقل مؤید هم ملاک روشنی برای حقانیت و داوری میان سایر معرفتها ارائه نمیدهد.
در اینجا باید اشاره شود طه، اخلاق را که رکن اصلی مرتبه دوم از مراتب عقلانیت وی به حساب میآید، برگرفته از دین میداند و با توجه به منظومه معرفتی که ارائه میدهد، نمیتواند برای گزارههای اخلاقی محملهای محکم برهانی ارائه دهد؛ زیرا در مرحله دوم که مرحله شناخت و کاربست عقل فقهی بود، ما با اندیشمند سالکی روبهرو هستیم که در عمل به فرایض و سنن دینی، جدیت میورزد تا به وادی معرفت حقیقی وارد شود، و بیشتر سلوکی مؤمنانه دارد تا فیلسوفانه یا نقادانه."