چکیده:
به باور صاحبنظران،برنامههای توسعهی ملی و محلی(توسعه از بالا)بدون مشارکت مردمی(توسعه از پایین)موفقیتآمیز نخواهند شد.تجارب جهانی نشان میدهند سازمانهای غیردولتی توانستهاند نقش مهمی در بسیج اقشار مختلف،بویژه سطوح پایین و متوسط جامعه،ایفا کنند.ازاینرو در سالهای اخیر،پدیده سازمانهای غیردولتی و نقشی که در توسعهی مشارکتی ایفا میکنند با آب و تاب بیشتری در محافل برنامهریزی و دانشگاهی کشور ما مطرح شده است.نظر به اهمیت بحث،نوشتار حاضر ضمن تشریح تعاریف سازمانهای غیردولتی،به طبقهبندیهای به عمل آمده از این سازمانها اشارهای خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
"بهطور خلاصه،از آنجا که سازمانهای غیردولتی در ارایهی کالاها و خدمات به اقشار مختلف انعطافپذیرتر، کارآمدتر،اثربخشتر و شفافتر عمل کردهاند،دولتهای مشتاقانه در تلاشاند مسئولیتهای هرچه بیشتری به این سازمانها در برنامههای توسعه اقتصاد ملی واگذار کرده و به بخش سازمانهای غیردولتی به عنوان بخش سوم و مکمل بخشهای دولتی و خصوصی توجه خاص کنند Saplota,1997 .
چند ایراد بر این تعریف وارد شده است:نخست اینکه،ذکر فعالیتهای برون مرزی در تعریف فوق اشاره ضمنی به سازمانهایی دارد که با هدف امداد رسانی و کمک به توسعه جهان سوم در کشورهای توسعهء یافته بوجود آمدهاند.
بانک جهانی، سازمانهای غیردولتی را سازمانهایی خصوصی میداند که در جهت حفاظت محیط زیست،افزایش منافع و تسکین درد و رنج افراد محروم جامعه تلاش کرده و خود را متعهد به فراهم آوردن خدمات اجتماعی اساسی و توسعهی محلی میدانند (Bank,1995 (World .
این سازمانها که از آنها به عنوان«سازمانهی غیردولتی منطقهای»یاد میشود،بهطور چشمگیری (1)- Upoff (2)- Group Level (3)- Community Level (4)- Locality Level (5)- Sub-district Level (6)- City-Wide Orgnizations (7)- National NGOs (8)- Regional NGOs در حال افزایش بوده و در زمینههایی چون ایجاد سازمانهای غیردولتی جدید، شبکهسازی و حمایت از سازمانهای غیردولتی محلی و ملی فعالیت میکنند (Vakil,1997) .
به عنوان مثال، دولتها و اعطاءکنندگان کمکهای مالی اغلب از اهرم کمکهای اعطاییشان برای پاسخگو ساختن این سازمانها بهره میجویند،این در حالی است که برخلاف ادعای بسیاری از سازمانهای غیردولتی،قابلیت پاسخگویی آنها در برابر افرادی که به آنها ارایه خدمت میکنند معمولا صعیف است،چرا که این افراد به دلیل عدم بضاعت مالی قادر نیستند کالاها و خدمات مورد نیازشان را از جایی دیگر تهیه کنند (Vakil,1997) ."