چکیده:
امروزه آگاهی از نقاط قوت و ضعف و شکاف های موجود بین نواحی، نوعی ضرورت جهت ارایه طرح ها و برنامه ها به منظور برطرف نمودن آن هاست. لذا در این پژوهش به منظور شناخت موقعیت توسعه ای شهرستان های استان خوزستان با استفاده از سه روش تاکسونومی عددی، تحلیل عاملی و منطق فازی ضمن رتبه بندی شهرستان های این استان از لحاظ درجه توسعه یافتگی به تحلیل مقایسه ای روش های رتبه بندی در اندازه گیری توسعه یافتگی این شهرستان پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد موقعیت توسعه یافتگی بسیاری از شهرستان های استان در سال 1386 در مقایسه با سال 1379 تخریب شده است. هم چنین نتایج بیانگر کم تر بودن شدت تغییرات در روش تاکسونومی در مقایسه با دو روش دیگر است. دلیل شاید این باشد که در روش تاکسونومی بسیاری از خصوصیات و ویژگی های متغیر مورد استفاده با استاندارد کردن داده ها حذف شده و به همین علت بسیاری از این تفاوتها از بین رفته است.
Today، the knowledge of regions’ strong and weak points and the existing gaps between regions is necessary for better planning and programming to deal with them. Using such indexes as economic، sociologic، cultural، sanitary and other indexes which can be good criteria for the position and place determination of these quotients، is the main solving problem factor to achieve economic welfare، sociologic health in assessing stable development. That is the more careful this process is the more effectiveness is expected. Thus in this study three methods of numerical taxonomy، factor analysis and fuzzy logic have been used for the identification of Khuzestan province counties development ranking in 1379 and in 1386. Besides this ranking، comparative analysis of these methods has been done. Results show that the development opportunities of many counties in this province in 1386 compared to 1379 have been destroyed. Results also indicate that condense variability in numerical taxonomy is less than the two other methods. In fact، this method stands between the two methods in the ranking. Perhaps the difference in multiplier is due to standardization which can omit many clustering aspects of criteria. Indeed، it seems that fuzzy logic ranking is more reliable.
خلاصه ماشینی:
در راستاي کسب اين شناخت ، مطالعه ي حاضر به منظـور ارزيـابي وضـعيت توسـعه يـافتگي شهرستان هاي استان خوزستان و هم چنين رتبـه بنـدي آن هـا و مقايسـه روش هـاي موجـود ارزيابي ، پس از معرفي و اندازه گيري شاخص ها، از روش هاي تاکسـونومي عـددي ، تحليـل عاملي و منطق فازي براي اين منظور استفاده نموده است .
٢. تحليل مقايسه اي روش هاي رتبه بندي (فازي ، تاکسونومي عـددي و تحليـل عـاملي ) در اندازه گيري توسعه يافتگي پيشينه پژوهش مطالعات انجام شده در ايران زارعي (١٣٨٧)، در پايان نامه اي تحت عنوان "تعيين درجـه ي توسـعه نيـافتگي منـاطق استان فارس "، با استفاده از ١٥ شاخص ، اقدام به رتبه بندي مناطق اسـتان فـارس از لحـاظ توسعه يافتگي با استفاده از روش منطق فازي نموده است .
منصوري ثالث (١٣٧٥)، در مطالعه ي ديگري با معرفي و انتخاب ٨٠ شـاخص توسـعه بــا اســتفاده از اطلاعــات ســال هــاي ١٣٥٥ و ١٣٦٥ بــه ســنجش و مقايســه ي درجــه ي توسعه يافتگي شهرستان هاي استان تهران در دو مقطع زماني ياد شده بـه کمـک روش هـاي تحليل عاملي و تاکسونومي عددي پرداخته است .
تجزيه و تحليل داده ها در اين زمينه لازم اسـت ابتـدا شـاخص هـاي توسـعه يـافتگي معرفـي و سـپس ايـن شاخص ها از صافي اجزاي اصلي گذرانده و نهايتا فاکتورهاي ترکيبي توسعه يافتگي تهيـه و پس از آن فاکتورهاي مذکور با استفاده از روش هاي تاکسونومي عددي ، تحليـل عـاملي و منطق فازي براي رده بندي شهرستان هاي استان خوزستان از نظر درجه ي توسعه يافتگي بـه کار برده شود و سپس جهت ارزيابي کارايي هر يک از روش هاي مختلف ، نتايج حاصل هر يک از روش ها مورد مقايسه قرار گيرد.