چکیده:
بودجه ریزی بر مبنای عملکرد در چندین دهه گذشته موضوعی بحث برانگیز در مدیریت دولتی بوده است. در دهه نود میلادی موج جدیدی از اشتیاق به بودجه ریزی بر مبنای عملکرد در بین دولت ها شکل گرفت. در سال های اخیر تمایل بیشتری به استفاده های سازمانی از بودجه ریزی بر مبنای عملکرد به وجود آمده که باعث شده است پژوهشگران به جزئیات دقیق تر این روش بودجه ریزی توجه کنند. بودجه ریزی بر مبنای عملکرد به مجموع فرآیندهایی اطلاق می شود که قصد دارند بین بودجه تخصیص داده شده به برنامه ها و نتایج یا خروجی ها ارتباط برقرار کنند. در این پژوهش بررسی تاریخچه سایر روش های بود ه ریزی نشان داد که استفاده از مدل های ریاضی برای بودجه ریزی به طرز گستره ای مورد توجه پژوهشگران بوده است. با توجه به تعداد زیاد پارامترهای تاثیرگذار در روش بودجه ریزی بر مبنای عملکرد و پیچیدگی های حاکم بر فضای بودجه ریزی، روش های کیفی و ذهنی نمی توانند به یک تصمیم گیری بهینه برای بودجه منجر شوند. هدف این مقاله ارایه یک مدل ریاضی برای بودجه ریزی بر مبنای عملکرد است که بتواند بهینگی و موجه بودن تخصیص انجام شده را در شرایط عدم اطمینان حفظ کند. مهم ترین عواملی که باعث ایجاد عدم قطعیت در فضای بودجه ریزی می شوند مقادیر تخمین زده شده برای هزینه ها و محرک های هزینه است. در این مقاله از رویکرد برنامه ریزی استوار برای ارایه مدل ریاضی بودجه ریزی بر مبنای عملکرد استفاده شده است. مدل های استوار ارایه شده برای تخصیص بودجه در یک بانک ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است. مقایسه ی نتایج به دست آمده از به کار گیری مدل های قطعی و استوار، در خلال سه سال گذشته نشان داد که مدل های استوار بودجه ریزی بر مبنای عملکرد توانسته اند شاخص انحراف بودجه را در این سازمان بهبود دهند.
خلاصه ماشینی:
هدف اين مقاله ارايه يک مدل رياضي براي بودجه - ريزي بر مبناي عملکرد است که بتواند بهينگي و موجه بودن تخصيص انجام شده را در شرايط عدم اطمينان حفظ کند.
در اين مقاله از رويکرد برنامه ريزي استوار براي ارايه مدل رياضي بودجه ريـزي بر مبناي عملکرد استفاده شده است .
معتبرترين مدلي که تاکنون درباره ي بودجه PPBS ارايه شـده ، مـدل تحليلـي - رياضـي از سيسـتم بودجـه طـرح و برنامـه (PPBS:Planning Programming Budgeting System) يامدل چارنز و کوپر [١٣] است که آن را در سال ١٩٧١ ارايه داده اند.
مهم ترين عاملي که باعث استفاده از رويکرد فازي در بودجه -ريزي شده اسـت ، نادقيق و مبهم بودن داده ها موجود در سازمان ها است که اکثر مدل هاي قبلي اين عوامـل را ثابت و قطعي فرض کرده و اثـر آن را در مدلسـازي هزينـه ناديـده انگاشـته بودنـد.
شمايي از ساختار بودجه ريزي بر مبناي عملکرد توضيح هاي گفته شده مي تواند مبناي يک مدل برنامه ريزي خطـي باشـد کـه در آن هـدف افزايش اثربخشي يا ميزان رسيدن به اهداف نهايي سازمان است که از طريق تکرار فعاليـت - هاي سازمان انجام مي شود و اين فعاليت ها به ميزان محرک هاي مختلف در حال اسـتفاده از منابع محدود هستند.
در اين پژوهش يک مدل برنامه ريزي خطي براي بودجه ريزي بر مبناي عملکرد در سطح سازمان ارايه شد.
مدل هاي ارايه شده در اين پژوهش براي انجام بودجه ريزي بر مبناي عملکرد در يک حوزه عملياتي از يک بانک ايراني مورد استفاده قرار گرفته و نتايج آن ارايه شد.