چکیده:
در بخش عظیمی از قارهی آسیا، برنج تامینکنندهی بیش از 80 درصد کالری مصرفی مردم است. تامین نیاز آبی برنج، بهعنوان گیاهی با ارزش غذایی و اقتصادی بالا، در بسیاری از اراضی شالیزاری امری مهم تلقی میشود. در این مطالعه، تبخیر و تعرق گیاه برنج در قالب طرحی دو ساله، با کشت دو رقم خزر و طارم به دو روش مستقیم (لایسیمتر) و غیرمستقیم (فائو) در منطقهی آمل در استان مازندران مورد بررسی قرار گرفت. در راستای اندازه گیری های لایسیمتری و محاسبههای فوق، تبخیر و تعرق گیاه مرجع از اندازه گیری های روزانهی تشت تبخیر کلاس A و تعیین ضرایب اصلاحی تشت تبخیر بهدستآمد. ضرایب اصلاحی تشت تبخیر از معادلههای پژوهشگران مختلفی مانند کونیکا، آلن و پرویت، اشنایدر، اشنایدر اصلاح شده، اورنگ و کونیکا محاسبهشد. با بررسی نتایج لایسیمتری، تبخیر و تعرق گیاه برنج در سال اول کشت 5/578 میلی متر و در سال دوم 6/481 میلی مترحاصل شد. نتایج مطالعه نشان داد، استفاده از روش پنمن مانتیث فائو در محاسبهی تبخیر و تعرق گیاه مرجع و اعمال ضریب گیاهی تبخیر و تعرق برنج در این منطقه، 5-4 درصد برآورد بیشتری نسبت به مقادیر اندازهگیری لایسیمتری دارد. براساس نتایج به دستآمده، روش اشنایدر برای تعیین ضریب تشت توصیه میشود. همچنین، استفاده از تشت تبخیر در برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجع منطقهی مورد مطالعه، مناسب است. مقایسهی تبخیر و تعرق برنج برآوردی، براساس داده های تشت تبخیر و ضریب تشت اشنایدر و اعمال ضریب گیاهی با مقادیر تبخیر و تعرق واقعی برنج نشان داد، مقادیر برآوردی بهطور میانگین 5/1 درصد نسبت به مقادیر واقعی کمتر است که مؤید دقت مناسب مدل در برآورد تبخیر و تعرق گیاه برنج در منطقهی مورد مطالعه است. در مجموع یافته های پژوهش نشان داد با بهکارگیری روش های مناسب تخمین تبخیر و تعرق گیاه مرجع و اعمال ضریب گیاهی، می توان تبخیر و تعرق گیاه برنج را که برای مناطق مختلف کاربردی و مناسب است با دقت مطلوب محاسبهکرد.
خلاصه ماشینی:
"نتایج مطالعه نشان داد،استفاده از روش پنمن مانتیث فائو در محاسبهیتبخیر و تعرق گیاه مرجع و اعمال ضریب گیاهی تبخیر و تعرق برنج در این منطقه،5-4 درصدبرآورد بیشتری نسبت به مقادیر اندازهگیری لایسیمتری دارد.
در مجموع یافتههای پژوهش نشان داد با بهکارگیری روشهای مناسب تخمین تبخیر و تعرق گیاهمرجع و اعمال ضریب گیاهی،میتوان تبخیر و تعرق گیاه برنج را که برای مناطق مختلف کاربردی ومناسب است با دقت مطلوب محاسبه کرد.
نتایج یک پژوهش انجام شده در منطقهی گرگان نشان داد ضریب تشت برآورد شده به روش اورنگ واشنایدر اصلاحی در مقیاس زمانی روزانه،روش کونیکا،آلن پروت و اشنایدر اصلاحی برای دورههای ده روزه و روشاشنایدر اصلاحی و کونیکا برای تبخیر و تعرق ماهیانه مناسب است(شریفیان و قهرمان،1385،2).
نتایج مطالعات امداد(1378،92)در منطقهی گرگان نشانداد،دقت تبخیر و تعرق برآورد شده از روش تشت،براساس ضریب تشت محاسبهشده به روش فائو کمتر از تبخیر و تعرقگیاه مرجع برآوردی از روش بلانی کریدل و پنمن مانتیث بود.
G. R,nellA dna tneiciffeoC porC gnisU noitaripsnartopavE ediW tcejorP rof ycaruccA .
oN repaP eganiarD dna noitagirrI,stnemeriuqeR porC gnitupmoC rof senilediuG .
A,imesahG laciripmE morf stluseR)0TE(noitaripsnartopavE ecnerefeR fo tnemssessA,7002,M larutlucirgA,ataD cirtemisyL htiw skrowteN larueN laicifitrA dna sdohteM .
gnE moraT dna araZ fo stnemeriuqeR retaW fo noitanimreteD,7002,.
pp,)4(5,secruoseR larutaN retaW noitagirrI dna noitaripsnartopavE,0991,.
R. S,ililahK ,dahsaM fo noitatS citponyS rof ydutS esaC A:skrowteN larueN laicifitrA gnisU fo ytisrevinU iswodreF ygolonhcehT & ecneicS larutlucirgA,lioS dna retaW lanruoJ .
M,ivhaN htneT,eciR fo stnenopmoC dleiY dna dleiY,esU retaW fo tnuomA eht,sdoireP ."