چکیده:
فرسایش خاک یکی از مهم ترین عواملی است که سالانه بخش وسیعی از اراضی کشور ایران را تهدید می کند و کیفیت زمین های کشاورزی و مراتع را کاهش داده یا از بین می برد، بههمین دلیل پرداختن به مسئلهی فرسایش و ارائهی راهکارهای مدیریتی برای جلوگیری یا کاهش آثار منفی آن، از اهمیت شایانی برخوردار است. این پژوهش به بررسی میزان فرسایش و شناسایی عوامل موثر بر آن، در حوضهی آبخیز رود شور فدامی می پردازد. روش تحقیق از نوع توصیفی ـ تحلیلی برپایهی آنتروپی است. اینگونه که نخست مهمترین عوامل موثر بر فرسایش شامل (شیب زمین، جنس زمین، نوع خاک و پوشش گیاهی و...) در آبخیز مورد شناسایی و سپس با استفاده از روش AHP وزندهی و طبقه بندی شده اند تا اهمیت هر یک از طبقات متغیرهای یاد شده مشخص شود، سپس با استفاده از مدل آنتروپی شانون، میزان توزیع نامتعادل طبقات هر یک از عوامل موثر بر فرسایش در آبخیز مورد مطالعه، مشخص شد. نتایج نشان می دهند که در بین طبقات شیب، شیب بیش از 15 درصد و با فرسایش زیاد با ضریب آنتروپی 85/0 دارای توزیع متعادلی در آبخیز بوده و درنتیجه، فرسایش زیادی در قسمت های مختلف آبخیز تحت تاثیر شیب ایجاد می شود، همچنین در بین سازندهای زمینشناسی آبخیز، سازندهای سست کواترنر با فرسایش بیشتر، دارای ضریب آنتروپی 7/0 بوده و توزیع آن در آبخیز کمابیش متعادل بود. افزونبر این، در بین طبقات خاک، خاک های با بافت سبک (با ضریب 89/0) و در بین کاربری اراضی، مراتع آبخیز (با ضریب97/0) و فرسایش بالا دارای توزیع متعادلی در آبخیز بودند.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به تحلیل و بررسی انجام شده به روش آنتروپی شانون،در رابطه با تأثیرات جنس زمین در متعادل بودن با نامتعادل بودن فرسایش در حوضهی مورد مطالعه،نتایج زیر به دست آمد: در رابطه با سازند زمینشناسی شماره یک که آبرفتهای کواترنر هستند و بیشترین پتانسیل را برای فرسایش در حوضه دارند،عدد آنتروپی شانون برابر با 0/707 و به یک نزدیکتر است و نشان دهندهی توزیع کمابیش متعادل فرسایش این سازند در کل حوضه است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) با توجه به محاسبات انجام شده از میزان مساحت طبقات شیب با استفاده از مدل آنتروپی شانون،چنین نتیجه گرفته میشود که: در رابطه با شیب طبقهی اول که بین صفر تا هشت درصد بود،مدل آنتروپی نشان میدهد که دارای توزیع بسیار متعادلی در سطح حوضه است،بهگونهای که عدد آن برابر با 0/933 است،البته این طبقه هرچند توزیع متعادل دارد،اما تأثیر زیادی در فرسایش ندارد و میزان فرسایش در آن بسیار کم است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) محاسبات موردنظر با استفاده از مدل آنتروپی شانون در رابطه با کاربری اراضی حوضهی مطالعاتی انجام شده و نتایج زیر به دست آمد: طبقهی اول اراضی منطقهی مورد مطالعه که مراتع را دربرمیگیرد،دارای توزیع کاملا متعادل است(عدد 0/976)، بدین معنا که فرسایش در مراتع همه قسمتهای حوضه وجود دارد و متعادل است و با توجه به اینکه مراتع در وزندهی مدل PHA دارای بیشتری پتانسیل برای فرسایش در حوضه هستند،پس فرسایش زیادی را در این بخش شاهد هستیم."