چکیده:
در هفتهی اول جولای سال 2009، طوفان بسیار گستردهای روی بخشهایی از کشورهای عراق و سوریه شکل گرفت که گردوخاک ناشی از آن، بخش گستردهای از کشور، ازجمله تهران را بهشدت تحت تاثیر قرار داد. در این مطالعه بر اساس اطلاعات هواشناسی شامل نقشه های هواشناسی سطوح استاندارد ترازهای 1000، 850، 700، و 500 هکتوپاسکالی، گزارشهای همدیدی دیدبانی شده، تصاویر ماهواره ای ویژهی گردوغبار و برخی از محصولات مدل های منطقهای پیشبینی عددی وضع هوا، شرایط هواشناختی موثر در ایجاد طوفانهای گردوخاک، منابع انتشار و مسیر حرکت ذرات معلق ناشی از طوفان هفتهی اول جولای 2009 بررسی شده است. نتایج حاصله نشان می دهند که چشمه های اصلی تولید گردوغبار در نواحی شرقی سوریه و شمالغربی عراق بوده که با حرکت طوفان به سمت شرق، غلظت ذرات معلق افزایش یافته و ایران را تحت تاثیر قرار داده است. الگوهای جوی موثر بر ایجاد طوفان و انتقال ذرات معلق روی کشور عبارتند از: گسترش زبانهی سامانهی کمفشار گرمایی از مرکز ایران تا شمال عراق و همچنین بخش هایی از جنوب ترکیه و توسعهی سامانهی پرفشار از روی دریای سیاه تا روی خزر، شمال غرب ایران و جنوبشرق ترکیه. این الگوی میدان فشار سطح زمین، باعث ایجاد شیو فشاری زیاد بین سامانههای کمفشار و پرفشار مذکور شده است و درنتیجه، سرعت باد در روی چشمههای تولید گردوخاک افزایش یافته و شرایط مناسبی برای تولید گردوخاک فراهم میشود. همراهی این شرایط با عبور امواج ناشی از ناوهی مدیترانه در تراز میانی جو، افزونبر اینکه نقش مهمی در شکلگیری طوفان دارد، حرکات صعودی لازم برای بلندشدن ذرات معلق و همچنین انتقال این ذرات به نیمهی غربی و بخشهای مرکزی ایران را فراهم میکند.
خلاصه ماشینی:
"92-73 مطالعهی الگوهای هواشناسی،شناسایی چشمههای تولید گرد و غبار و مسیر حرکت ذرات معلق برای طوفان جولای 2009 عباس رنجبر سعادتآبادی*-استادیار سازمان هواشناسی کشور،تهران قاسم عزیزی-دانشیار دانشکدهی جغرافیا،دانشگاه تهران پذیرش مقاله:1390/02/04 تأیید نهایی:1391/07/25 چکیده {IBدر هفتهی اول جولای سال 2009،طوفان بسیار گستردهای روی بخشهایی از کشورهای عراق و سوریه شکل گرفت که گرد و خاک ناشی از آن،بخش گستردهای از کشور،از جمله تهران را به شدت تحت تأثیر قرار داد.
براساس تحلیلهای همدیدی بخش پیش که بیانگر وجود شرایط هواشناختی مناسب و استقرار شیوهای شدید فشاری در شرق سوریه و شمال غرب عراق است و سبب بادهای قوی سطح زمین در نواحی میشود و همچنین تصاویر ماهوارهای نشان داده شده در شکل شمارهی 7 برای روز چهارشنبه مورخ 2009/7/1،نخستین لکههای گرد و خاک ایجاد شده را در مناطق مذکور نشان داده که با گذشت زمان گسترش یافتهاند.
برای طوفان مورد مطالعه در تراز 700 هکتو پاسکالی،علاوهبر عدم وجود فروسرخ عمیق و قابل ملاحظه،شیو پربندی نیز بسیار ضعیف بوده که ممکن است،شرایط مناسبی برای ماندگاری و انباشت ذرات گرد و خاک در این تراز یا ترازهای مجاور آن فراهم آورد و سپس با توجه به ارتفاع زاگرس(بهطور متوسط حدود 3 کیلومتر از سطح دریا)از روی این رشته کوه عبور کرده و مناطق وسیعی در شرق زاگرس،از جمله تهران را تحت تأثیر قرار میدهد."