چکیده:
استفاده از سموم و کودهای شیمیایی گوناگون، بهره برداری روزافزون از منابع طبیعی پایه در بخش کشاورزی و نیز بکارگیری فزاینده انرژی های فسیلی، در ناسالم بودن محصولات کشاورزی و آلودگی محیط زیست در روستاها نقش مهمی داشته اند. گرچه این موارد، موجب افزایش کمی تولیدات در بخش های صنعت و کشاورزی شده اند، ولی در طول زمان، آسیب ها و چالش هایی را نیز ایجاد کرده اند. مسئله اساسی در مقاله حاضر، آلودگی مداوم و روزافزون محصولات کشاورزی و فرآورده های غذایی به باقی مانده سموم گیاهی، علف کش ها، آنتی بیوتیک ها و هورمون های گیاهی و دامی است. از جمله مهمترین آسیب ها این است که آلودگی های ناشی از وجود این گونه باقی مانده های شیمیایی، نه تنها موجب ظهور بیماری های ناشناخته در میان انسان ها شده، بلکه به تخریب و فرسایش منابع پایه کشاورزی نیز منجر شده است. همچنان که تخریب منابع طبیعی نیز از دیگر آسیب هایی است که بدین سبب به محیط زیست جوامع انسانی، گیاهی و جانوری وارد شده است. هدف مطالعه حاضر، بررسی نقش ترویج در توسعه کشاورزی ارگانیک در روستاهای کشور است و روش بررسی نیز از نوع کلینیکی یا «تشخیص بالینی» و در برخی از مزارع «تولیدات ناب» در نواحی روستایی است. کاهش هزینه های درمانی، افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی، افزایش صادرات و حفاظت از محیط زیست، نیازمند نگرش زیست محیطی و تولید کشاورزی به شیوه ای پایدار و ارگانیک است که این کار نیز مستلزم بهره مندی از یک سامانه ترویجی جامع نگر است. این سامانه ترویجی نیز مبتنی بر سه رکن آموزش مداوم، انگیزش خودیاری و گسترش مشارکت روستاییان در راستای توسعه پایدار منابع انسانی است. در پایان، برخی از راهبردهای مؤثر در پذیرش شیوه های تولید در سامانه کشاورزی ارگانیک در روستاهای کشور بیان شده است. شایان ذکر است که راهبردهای مذکور، در واقع بخشی از پیام ها یا آموزه-هایی هستند که سامانه ترویج، برای نشر و تنفیذ آنها بین مخاطبان روستایی در این فرایند تلاش می کند.
خلاصه ماشینی:
نقش ترویج در توسعة کشاورزی اُرگانیک (زیستی ) در روستاهای کشور عباس نوروزی * اسماعیل شهبازی ** تاریخ دریافت : ١٣٨٩/٨/١٧؛ تاریخ پذیرش : ١٣٨٩/١٠/١٢ چکیده استفاده از سموم و کودهای شیمیایی گوناگون ، بهره برداری روزافزون از منابع طبیعی پایه در بخش کشاورزی و نیز بکارگیری فزاینده انرژی های فسیلی ، در ناسالم بودن محصولات کشاورزی و آلودگی محیط زیست در روستاها نقش مهمی داشته اند.
هر چند عملکرد بسیاری از محصولات زراعی ، طی این دوره به میزان بسیاری افزایش یافته اسـت ، امـا رهیافت رایج مبتنی بر توسعه ، با استفاده از ابزار فناوری های نوین ، نه تنها به امنیت غذایی منجر نشده ، بلکه در بسیاری از موارد و به ویـژه در کشـورهای درحـال توسـعه ، باعـث بـروز پیامـدهای نـامطلوب بوم شناختی ، فنی ، اقتصادی و اجتماعی نیز شده و در نتیجه ، بحران جهانی امنیت غذایی را پدیـد آورده است (مهدوی دامغانی و همکاران ، ١٣٨٣: ١٠-١).
(٢) امر محوری آموزش در نظام آموزش ترویجی ، مبتنی بر یـادگیری مـداوم «مروجـان توسـعه کشاورزی و عمران و آبادانی روستاها» با استفاده از منابع و مراجع دسترس است که این کار، فراگیری دانش ، مهارت های نوین و فناوری های مناسب از مراجع علمی و پژوهشی و نیز از منـابع دانـش هـای بومی را شامل می شود.
نقش و راهبردهای اساسی ترویج در جریان توسعه کشاورزی ارگانیک مفروضات توسعه کشاورزی ارگانیک در روستاها با ذکر این مقدمات ، مطالعه و بررسی برای پی ریزی یک نظام متکامل ترویجی به منظـور توسـعه کشاورزی ارگانیک (طبیعی ) یا تولید «زیست محورانه » محصولات ناب کشاورزی و فرآورده های سـالم غذایی در روستاهای کشور، مبتنی بر دو دسته مفروضات خواهد بود.