چکیده:
گرفتن هزینة استفاده در ازای استفاده از برخی خدمات و منابع خاص کتابخانه، یکی از مسائل مناقشهبرانگیز در اقتصاد اطلاعات است و موافقان و مخالفان، در مورد آن نظرهای گوناگونی دارند. تحلیل اقتصادی هزینة استفاده و بدیلهای پیشروی کتابخانه برای گرفتن این هزینه میتواند روشنگر باشد و پاسخی علمی به مخالفان است و نشان میدهد که گرفتن هزینة استفاده، نه تنها لازم است؛ بلکه به کارآیی خدمات پایة کتابخانه هم کمک میکند. مقالة حاضر، عمدتا در صدد تحلیل اقتصادی این بدیلهاست.
خلاصه ماشینی:
"کتابخانه از گرفتن هزینة استفاده، چند هدف دارد: تأمین هزینة بخشی از خدمات و کسب عایدی (به شرطی که هزینة این کار، بیشتر از سودش نباشد!)، تکیة کمتر به مالیات و اعانات بیرونی، تهیة خدمات و کالاهای هزینهبر و پرکاربرد، ایجاد تساوی بین کاربران (یعنی داشتن سهمی در پرداخت هزینه در قبال و به نسبت خدمات مورد استفادة آنان)، ایجاد امکان تعیین کالاها و خدمات مورد اقبال و کم و کیف آنها (در بلندمدت) و تخصیص مناسب خدمات با کارایی اجتماعی (به طوری که هزینة نهایی با سود نهایی، همتراز باشد) برای جلوگیری از عرضة بیش از حد یا کمتر از حد کالا و خدمات و ناکارآمدی اجتماعی (در کوتاه مدت) و مانند آنها (Van House, 1983: 106).
در ادامه به اختصار برخی توجیههای عمدة هر دو گروه میآید (Mahmood et al, 2005: 107-8): موافقان، مزایایی چون کم شدن اتلاف منابع کتابخانه، باور کاربر به ارزش کالاها و خدمات، سودآوری فردی و شخصی اطلاعات، کمک به تصمیمگیری بهتر کتابخانه برای عرضة کالاها و خدمات مطلوب، تعدیل نسبی افزایش هزینهها و فتح باب برای خدمات جدید را مطرح میکنند و مخالفان هم در مورد دغدغههایی مانند سنتشکنی خدمات رایگان کتابخانه، استفادة دوباره کتابخانه از مالیات با گرفتن هزینه استفاده و نابرابری در دسترسی کاربران با میانگین درآمد کمتر، به اطلاعات، سخن میگویند."