چکیده:
این مقاله با هدف فراهم نمودن مقدمهای کلی درباره برخی مفاهیم نظری اساسی و مورد استفاده در پژوهشهای علوم کتابداری و اطلاعرسانی، نگارش یافته است. ابتدا، سه اصطلاح «فرا نظریه»، «نظریه» و «الگو» که در عنوان این نوشته آمده، تعریف و بررسی شده و سپس، مثالهای بیشتری از موقعیتی که پژوهشگر ممکن است الگو یا نظریههای گوناگون موجود در پژوهشهای اطلاعجویی را مورد توجه و آزمایش قرار دهد، فراهم آمده است. به دنبال آن، فرا نظریهها در چشمانداز گستردهای مورد توجه قرار گرفته و فرانظری که به صورت گسترده در کتابداری و اطلاعرسانی مورد استفاده قرار میگیرند، توصیف شده، متون پایه مورد ارجاع قرار گرفته و مثالهایی از کاربرد هر یک از این رویکردها ارائه شده است. مباحث تا آنجا که ضرورت ایجاب نموده، ساده و خلاصه شده است.
خلاصه ماشینی:
"به دنبال آن، فرا نظریهها در چشمانداز گستردهای مورد توجه قرار گرفته و فرانظری که به صورت گسترده در کتابداری و اطلاعرسانی مورد استفاده قرار میگیرند، توصیف شده، متون پایه مورد ارجاع قرار گرفته و مثالهایی از کاربرد هر یک از این رویکردها ارائه شده است.
این اتفاق حتی هنگامی که یک نظریه به خوبی آزمایش شده باشد نیز صادق است، زیرا پژوهشهای آتی ممکن است تبیین عمیقتری از پدیدة مورد علاقه ارائه کنند.
برای مثال، میتوان پیشبینی کرد که نتایج مطالعات گذشته در مطالعة گروههای جدیدی از مردم همچنان تکرار میشود و آنها نیز انرژی اندکی صرف جستجوی اطلاعات میکنند و ترجیح میدهند از منابع قابل دسترس و روشهای آسان استفاده کنند.
به هر حال، در علوم اجتماعی، داشتن یک پارادایم کلی برای هر حوزه معمول است و حوزههای علاقه را در آن رشته توصیف میکند (برای مثال، عملکردهای ذهن برای روانشناسان) اما بیشتر از یک فرانظریه یا فلسفه پژوهش، به منظور جذب پژوهشگران در درون این حوزه با هم رقابت میکنند.
8. رویکرد شناختی: از علوم شناختی گرفته شده است و عقیده دارد تفکر دربارة افراد که در این جهان دست به عمل میزنند، تمرکز بر پژوهشهای جستجوی اطلاعات، بازیابی اطلاعات و استفاده از آن را تحت تأثیر خود قرار میدهد (بیتس، 1979؛ بلکین[105]، 1990؛ بلکین، اودی و بروکس[106]، 1982؛ الیس، 1989؛ اینگورسن[107]، 1992، 1999).
برای مثال، اصل کمترین کوشش تجزیه و تحلیل گردید و سه مفهوم در این رابطه مورد بحث قرار گرفت، و روشهایی که این الگو را به وضعیت نظریه نزدیکتر میکند، پیشنهاد شده است."