چکیده:
مقدمه: نام هر رشته آموزشی، برچسبی است که ویژگیها و کارکردهای آن را در درون و بیرون رشته باز میتاباند. نام، نه تنها بیانگر فعالیتهای رشته، بلکه بازگوکننده هویت آن نیز هست. یکی از معضلات جامعه کتابداری و اطلاعرسانی ایران در سالهای اخیر، نگاه انتقادی دانشجویان، دانشآموختگان و اعضای هیئت علمی نسبت به نام این رشته بوده است. مقاله حاضر به منظور رسیدن به اجماع در مورد نام رشته کتابداری و اطلاعرسانی، نامهای این رشته را در سه قاره اروپا، آمریکا و استرالیا بررسی کرده است. روششناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش توصیفی - پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری را دانشگاههای سه قاره اروپا، آمریکا و استرالیا تشکیل دادهاندکه در حال حاضر مجری رشته کتابداری و اطلاعرسانی میباشند. نمونهگیری به صورت سرشماری انجام شد. ابزار گردآوری دادهها مراجعه مستقیم به وبسایتهای دانشگاههای مورد بررسی بوده است. نوع آمار توصیفی است و برای توصیف دادهها و رسم نمودارها از نرمافزار Excel استفاده شده است.یافتهها: یافتهها نشان داد در 20 دانشگاه مورد بررسی در قارة اروپا، به ترتیب بیشترین فراوانی نام رشته مربوط به نامهای «مدیریت اطلاعات» (7/14%) و «علم اطلاعات» (76/11%) بودهاست. بیشترین فراوانی نام دانشکدههای مجری این رشته در قاره اروپا نیز به ترتیب مربوط به «دانشکده علوم اطلاعرسانی»، «دانشکدة مطالعات اطلاعرسانی»، «دانشکده علوم کامپیوتر و اطلاعرسانی» و «دانشکده علوم انسانی» بوده است. در 49 دانشگاه مورد بررسی در قاره آمریکا، بیشترین فراوانی نام رشته را «علوم کتابداری و اطلاعرسانی» (97/58%) و «علوم کتابخانه» (2/28%) به خود اختصاص دادهاند. رایجترین نام دانشکدهها در آمریکا به ترتیب فراوانی عبارت بود از: «دانشکده علوم اطلاعات و کتابداری» (85/42 %)، «دانشکده مطالعات کتابداری و اطلاعرسانی» (36/18%)، و «دانشکده اطلاعرسانی» (24/12%). در 19دانشگاه مورد بررسی در قارة استرالیا، به ترتیب بیشترین فراوانی نام رشته متعلق به نامهای «مدیریت اطلاعات» (17%)، «مدیریت دانش» (15%) و «مطالعات اطلاعرسانی» (12%) بوده است. رایجترین نام دانشکدهها نیز به ترتیب فراوانی عبارت بود از: «مطالعات اطلاعرسانی» (16%)، «مدیریت اطلاعات» (12%)، و «مدیریت دانش» (10%).نتیجهگیری: نتایج این پژوهش حاکی از آن است که درمجموع دانشگاههای مورد بررسی در سه قاره اروپا، آمریکا و استرالیا، رایجترین نام برای رشتة کتابداری و اطلاعرسانی، «علوم کتابداری و اطلاعرسانی» (88/29%) و رایجترین نام برای دانشکده مجری این رشته نیز «دانشکده کتابداری» (25%) میباشد. بنابراین، شاید بتوان گفت عنوان «علوم کتابداری و اطلاعرسانی» جامعیت بیشتری دارد؛ از اینرو، مناسبتر است نام این رشته در ایران نیز مانند سایر دانشگاههای جهان «علوم کتابداری و اطلاعرسانی» باشد. در صورت وجود دانشکده مستقل برای این رشته در ایران، نام ارجح «دانشکده کتابداری» پیشنهاد میگردد.
خلاصه ماشینی:
"بیشترین فراوانی نام دانشکدههای مجری این رشته در قاره اروپا نیز به ترتیب مربوط به «دانشکده علوم اطلاعرسانی»، «دانشکدة مطالعات اطلاعرسانی»، «دانشکده علوم کامپیوتر و اطلاعرسانی» و «دانشکده علوم انسانی» بوده است.
نتیجهگیری: نتایج این پژوهش حاکی از آن است که درمجموع دانشگاههای مورد بررسی در سه قاره اروپا، آمریکا و استرالیا، رایجترین نام برای رشتة کتابداری و اطلاعرسانی، «علوم کتابداری و اطلاعرسانی» (88/29%) و رایجترین نام برای دانشکده مجری این رشته نیز «دانشکده کتابداری» (25%) میباشد.
«ترکیانتبار» (1386) به منظور آگاهی از عوامل مؤثر بر گرایش دانشجویان دانشگاه آزاد به رشتة کتابداری و اطلاعرسانی و اثرات ناشی از تغییر نام این رشته بر تغییر نگرش دانشجویان و پویایی رشته، با توجه به فناوریهای نوین اطلاعرسانی، پژوهشی را انجام داد.
یافتهها نشان داددر 20 دانشگاه مورد بررسی در قارة اروپا، به ترتیب بیشترین تکرار نام رشته مربوط به نامهای «مدیریت اطلاعات» (7/14%)، «علم اطلاعرسانی» (76/11%)، و «اطلاعرسانی و مدیریت کتابخانه» (76/11%) بوده است.
اما در مجموع، در 87 دانشگاه مورد بررسی در سه قاره اروپا، آمریکا و استرالیا بیشترین فراوانی نام رشته مربوط به «علوم کتابداری و اطلاعرسانی» (88/29%) و «کتابداری» (13/24%) بوده است.
با توجه به نتایج این بررسی و اینکه رایجترین نام برای رشته در خارج از ایران نیز «علوم کتابداری و اطلاعرسانی» و رایجترین نام برای دانشکده مجری این رشته «کتابداری» است، به نظر میرسد باید به بحثهای تغییر نام رشته در ایران نیز خاتمه داد و به جای دامن زدن به مسائل موجود در رابطه با نام رشته، به غنی کردن محتوای رشته و توانمندسازی دانشآموختگان موازی با تغییرات محتوای رشته در جهان پرداخت."