چکیده:
امروزه در ساخت شهرها و تعیین اندام جغرافیایی آنها به تعادل شهر و ناحیه، روابط هماهنگ شهر و روستا، توازن فضایی و تعادل انسان و محیط می اندیشند. ایجاد و رویش قارچگونه شهری با اندام بلند جغرافیایی، در نواحی کشور آنجاکه روستاها پراکنده و نافشرده هستند و روابط ارگانیکی بین شهر و روستا وجود ندارد به فروپاشی این تعادل ها خواهد انجامید. بایستی برنامهریزیها به پیروی از ویژگی های فیزیکی، اقتصادی و انسانی ناحیه روی تمام شهرهای ناحیه، از کوتاهاندام گرفته تا روستاها توزیع و پخش شود تا ارتباط هماهنگ و متعادل ناحیه با تمام مراکز شهری حفظ شود. در مقالهی حاضر به بررسی عملکرد جمعیتی ـ اقتصادی شهر میانی مرند در سطح فضایی شهرستان مرند پرداخته شده است. مدل های جمعیتی نشان می دهند که شهر مرند، بهتنهایی80% از جمعیت شهری شهرستان را دارد و 16 برابر شهر دوم شهرستان است. همچنین، 50% کل جمعیت شهرستان تنها در شهر مرند ساکن هستند. ضریب کششپذیری نشان می دهد که شهر مرند از توان کششپذیری جمعیتی بالایی برخوردار بوده، در حالی که ضریب کششپذیری بقیهی شهرهای شهرستان پایین تر یا منفی بوده است، همچنین موازنهی مهاجرت در شهر مرند مثبت بوده و در مقابل موازنهی مهاجرت کل شهرستان منفی است. مدل های اقتصادی بیانگر نقش خدماتی شهر مرند در شرایط اقتصاد پایه ای است و بعد از آن بخش صنعت شرایط اقتصاد پایه ای را دارد، ولی بخش کشاورزی، هم در سطح شهرستان و هم در سطح شهر مرند، جزء اقتصاد پایه ای محسوب نمی شود. بررسی حوزهی نفوذ شهر مرند نشان می دهد که این شهر بخش عمده ای از خدمات را به حوزهی نفوذ اختصاص داده و در رفع نیازهای خدماتی برای حوزهی نفوذ در اهمیت نخست قرار دارد. درنهایت، پیشنهاد می شود که در کنار سرمایهگذاری در شهر میانهی مرند باید به شهرهای کوچک شهرستان، مانند کشکسرای، زنوز، یامچی و بناب جدید و روستاهای اطرف آنها از نظر تامین خدمات، تاسیسات زیربنایی و رفع نیازها و کمبودها و ایجاد زمینه های اشتغال نیز توجه کرد تا از این طریق با بهرهگیری از تمامی ظرفیت های شهرستان مرند به توسعهی همهجانبهی آن کمک نمود.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) همچنان که در شکل(3)مشاهده میشود و نتیجهای که شیب خط رگرسیون نشان میدهد،در شبکهی شهریشهرستان مرند،به ویژه در رتبههای میانی،تعادلی وجود ندارد،به عبارتی نبود شهرهای حد وسط بین شهر نخست وشهرهای موجود در شهرستان،بر شدت عدم تعادل در شبکهی شهری افزوده است،تسلط نخستشهری که در کشور واستان آذربایجانشرقی حاکم است با شدت بیشتر در شهرستان مرند نیز وجود دارد.
eziS-knaR ehT o} (به تصویر صفحه مراجعه شود) با در نظر گرفتن شهرهای موجود(5 شهر)و روستاهایی که احتمالا در آینده شهر به شمار خواهند آمد(2 روستا)،تعداد شهرهای شهرستان مرند به 7 شهر افزایش خواهد یافت و با پیشبینی تقریبی جمعیت سلسلهمراتب نقاط شهری تاسال 1410 به شرح جدول شماره(4)خواهد بود که نشان میدهد با نرخ رشد فعلی،بر شدت تسلط نخستشهری درشهرستان مرند افزوده خواهد شد.
همچنان که در جدول شماره(6)نشان داده شده است،با وجود عدم سرمایهگذاری و ایجادصنایع کارگاهی و تبدیلی در شهرهای کوچک شهرستان مرند،در چند مورد از ضریب کششپذیری مثبت برخوردارهستند که نشاندهندهی توان بالای این شهرهاست که با ایجاد امکانات و تسهیلات خدماتی-اداری و مانند اینها کهبتواند،نیاز ساکنان این شهرها و حوزهی پیرامونی آنها را برآورده کند،از شدت مهاجرت به شهر مرند و حتی سایرشهرهای خارج از شهرستان مرند کاسته میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) مدل تغییر سهم در شهر مرند و شهرستان مرند بهطور کلی این تحلیل،شیوهای است که تلاش میکند،برخی از عوامل مرتبط با اختلاف رشد و در نتیجه،اختلاف درامکانات اشتغال مناطق یا مراکز محلی(شهرهای متوسط)را تعیین کند.
narheT,noitazinagrO tegduB dna nalP,seirtnuoC gnipoleveD ni seitiC tnemtrapeD,dnaraM fo ytiC eht rof nalP retsaM,3991,tihoM ehsgaN sreenignE gnitlusnoC ."